________________
हेत्वाभाववत्-निर्हेतुकम्- यथा
गृहीतं येनासीः परिभवभयानोचितमपि , प्रभावाद्यस्याभून्न खलु तव कश्चिन्न विषयः । परित्यक्तं तेन त्वमसि सुतशोकान्न तु भयात् , विमोक्षे शस्त्र ! त्वामहमपि यतः स्वस्ति भवते ॥१॥ अत्र द्वितीयशस्त्रपरित्यागे हेतुर्नोपात्तः ।
दुष्कमम् अत्र लोकशास्त्रविरुद्धक्रमाभिधानत्वं दुष्त्रमत्वम् ।" तस्योदाहरणं यथा- हे प्रभो ! त्वद् भक्तः गच्छेयं नरकं स्वर्गमेव वा ? ।
___ हे प्रभो ! त्वद् भक्तः अहं नरकं गच्छेयं स्वर्ग गच्छेयं वा' इति सम्भावना। प्रभोभक्तस्य पूर्वं स्वर्गगमनसम्भावना समुचिता, ततश्च नरकगमनरूपा। अत्र तु पूर्वं नरकगमनरूपा समुपातेति दुष्क्रमाख्योऽत्र दोषः । नित्योऽयं दोषः सहृदयोगः बीजं दूषणतायाः ।
अनौचित्यम् "अयोग्यसम्बन्धत्वं अयोग्यत्वम् ।" 'कीतिलतां तरङ्गयति यः सदा' यः सदा यशोवली तरङ्गितां करोति ।
साहित्यरत्नमञ्जूषा-१५६
