________________
महिलासहस्सभरिए तुह ,
हिए सुहन ! सा अमाअन्ती । अणुदिरणमणण्णकम्मा ,
___ अङ्ग तुणुझं वि तणुएइ ॥१॥ श्लोकेऽस्मिन् कविनिबद्धवक्तृप्रौढोक्तिसिद्धहेत्वलङ्कारेण तनोस्तनूकरणेऽपि सा तव हृदये न वर्तते इति विशेषोक्तिरलङ्कारः प्रतीयते ।
॥ इति अर्थशकत्युत्थस्य द्वादशप्रकाराः प्रतिपादिताः ।। शब्दार्थोभयशक्त्युत्थस्तु एक एव कथितः । यथाअतन्द्रचन्द्राभरणा, समुद्दीपितमन्मथा । तारकातरला श्यामा, सानन्दं न करोति कम् ॥ १॥
अत्र चन्द्र त्यादिशब्दा परिवृत्यसहिष्णव इति शब्दमालंब्य, अतन्द्राभरणेत्यादिशब्दा अनिद्रभूषणादिपर्यायान्तरैरपि तदर्थप्रतीतेः परिवृत्तिसहेत्यर्थमाश्रित्य, श्यामा रात्रिरिव श्यामा कामिनीति उपमा व्यङ्गय इत्युभयशक्त्युत्थः । एवं ध्वनिकाव्यस्यापि अष्टादशभेदाः सन्ति ।
एते सर्वेऽपि भेदाः पद-पदांशवाक्य-प्रबन्धप्रमुखगतत्वेन गणनातीता भवन्ति । विशेषार्थिना तन्निरूपणं साहित्याकरग्रन्थे द्रष्टव्यमिति ।
साहित्यरत्नमञ्जूषा-१२६
