________________
(३) नृपविषया रतिः, यथात्वद् वाजिराजिनिधूत
धूलीपटलपङ्किलाम् । न धत्ते शिरसा गङ्गां ,
भूरिभाभिया हरः ॥ १ ॥ अत्र राजविषया रतिः ज्ञेया । किञ्चिदुबुद्धस्थायिभावः, यथाहरस्तु किञ्चित् परिवृत्तधैर्य
श्चन्द्रोदयारम्भ इवाम्बुराशिः । उमामुखे बिम्बफलाधरोष्ठ,
व्यापारयामास विलोचनानि ॥ १ ॥ अस्मिन् श्लोके किञ्चिद् उद्बुद्धस्थायिभावो वर्त्तते ।
अत्र प्रसङ्गवशात् किञ्चिद् रसाभासस्वरूपं भावाभासस्वरूपं च कथ्यते । यत्र रसाभावादीनां अनौचित्यप्रवृत्तिर्भवति तत्र रसाभासः, भावाभासश्च प्रवर्तते ।
यथा रसाभासःजघनस्थलनद्धपत्रवल्ली
गिरिमल्लीकुसुमानि काऽपि भिल्ली । अवचित्य गिरौ पुरो निषण्णा ,
स्वकचानुत्कचयाञ्चकार भर्ना ॥१॥
साहित्यरत्नमञ्जूषा-११५ ।
