________________
नाभिमुखास्तुङ्गनासिका कानासिकवो लम्बोष्यः
उन्नतोष्ठाः ।
लम्बोदर्यः कृषोदरा कागड्डा पृथुजङ्घयोन्वपुः पिशाच्यः ॥
अन्यच्च
सम्थ्नायुः पथिखेतृणां रिपु नृपा प्रक्ष्णासमोत्क्रान्तरं । दध्नोस्थ्योश्च न जानते स्म मधुनोम्बूनां च पर्याकुलाः ॥ श्रश्वीयानि सुवल्ग्य वल्गिसुमहां स्यत्पूज्यंनूजि क्षणात् । तेषां दन्ति कुलानि चालममवन्नाऽस्मिन् रणारम्भिरण ||
पुनः संक्षेपेण रसस्य निरूपणम् - रत्यादेरित्यादिपदेन हासोत्साहादयो गृह्यन्ते । लौकिके उत्साहादीनां वक्ष्यमाणानां स्थायिभावानां यानि कारणानि उत्पादकरूपारिण नायकप्रतिनायकादीनि, उद्दीपनरूपारिण, नायकप्रतिनायकचेष्टादीनि यानि कार्याणि, विपक्षाभिमुखगमनादीनि यानि च सहकारिणि, सहायभूतानि, धृतिगर्वादीनि तानि नाटय काव्ये च चेन्निबोधे परन् क्रमेण विभावाः अनुभावाः व्यभिचारिणश्च कथ्यन्ते । तैर्विभावादिर्व्यक्तः - स्फुटीकृतः विलक्षणप्रतीतिविषयीकृतः इति यावत् स्थायिभावः रसः कथितः ।
साहित्यरत्नमञ्जूषा - १६
,
