________________
૧૧૧
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
वधं जिघांसनं तस्य विरतिः निवृत्तिरित्यर्थः। द्विविधश्चासौ वधो भवति। कथम्? 'संकल्पारम्भाभ्यां' तत्र व्यापादनाऽभिसंधिः संकल्पः, कृष्यादिकस्त्वारम्भः। तत्र वर्जयति संकल्पतः' परिहरत्यसौ श्रावकः प्राणवधं संकल्पेन, न त्वारम्भतोऽपि, तत्र नियमेन प्रवृत्तेः। 'विधिना' प्रवचनोक्तेन वर्जयति, न तु यथाकथञ्चित् । इति गाथार्थः॥७८॥
આ પ્રમાણે સંભવની અપેક્ષાએ વ્રતસ્વીકારના પ્રકારોને પ્રગટ કરીને હવે વ્રતના સ્વરૂપને કહે છે - પહેલું અણુવ્રત
બેઇંદ્રિય વગેરે સ્થૂલ જીવોના પ્રાણોના વધની વિરતિ એ પહેલું અણુવ્રત છે. સંકલ્પ અને આરંભ એવા બે ભેદોથી વધ બે પ્રકારે છે. તેમાં શ્રાવક સંકલ્પથી વધનો શાસ્ત્રોક્ત विषियी त्या ४३, मे तेभ नलि.
પાંચ ઈંદ્રિય, ત્રણયોગ, શ્વાસોશ્વાસ અને આયુષ્ય એમ દશ પ્રાણી છે. વધ એટલે મારી નાખવું. વિરતિ એટલે નિવૃત્તિ. સંકલ્પ એટલે વધનો આશય. ખેતી વગેરે આરંભ છે. શ્રાવક આરંભથી પ્રાણવધનો ત્યાગ ન કરી શકે. કારણ કે શ્રાવક આરંભમાં અવશ્ય પ્રવૃત્તિ કરે છે. [૩૮]
स चायं विधिःगुरुमूले सुयधम्मो, संविग्गो इत्तरं व इयरं वा। वज्जित्तु तओ सम्मं, वज्जेइ इमे अईयारे ॥७९॥
[गुरुमूले श्रुतधर्मा, संविग्न इत्वरं चेतरद्वा।
वर्जयित्वा ततः सम्यक्, वर्जयतीमानतिचारान् ॥७९॥] "गुरुमूले" गाहा व्याख्या - 'गुरुमूले' आचार्याद्यन्तिके 'श्रुतधर्मा' आकर्णिताऽणुव्रतादिः, 'संविग्नः' मोक्षसुखाभिलाषी, न तु ऋद्धिकामः, 'इत्वरं' चातुर्मास्याऽऽदिकालाऽवधिना 'इतरद्' यावत्कथिकमेव 'वर्जयित्वा' प्रत्याख्याय वधमिति प्रकृतम्। 'ततः' तदनन्तरं 'सम्यक्' अध्यवसायविशुद्ध्या 'वर्जयति' परिहरते, विरतिपरिणतौ प्रत्याख्याने सत्येवं प्रवृत्तिरेव नाऽस्य संभवतीत्यर्थः। 'इमान्' वक्ष्यमाणलक्षणान्, कान् ? अतिचरणान्यतीचाराःप्रत्याख्यानमलिनताहेतवो व्यापारास्तान्। इति गाथार्थः॥७९॥
