Shravak Dharm Vidhi Prakaran

SR No.: 023116
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharsuri
Publisher: Velji Depar Haraniya Jain Dharmik Trust
Publication Year: 1996
Total Pages: 186
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 108

१०3
શ્રાવકધર્મવિધિપ્રકરણ
રહેલા એ બધા જ આકાશ પ્રદેશોને કાઢવામાં જેટલો કાળ થાય તેટલો કાળ સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રપલ્યોપમ છે. આમાં પણ અસંખ્ય ઉત્સર્પિણી-અવસર્પિણી કાળ થાય. પણ પૂર્વોક્ત કાળથી અસંખ્ય ગુણ થાય. કારણ કે વાળખંડોને સ્પર્શીને રહેલા આકાશપ્રદેશોથી વાળખંડોને નહિ સ્પર્શીને રહેલા આકાશપ્રદેશો અસંખ્યગુણા છે. દશ કોડાકોડિ સૂક્ષ્મ ક્ષેત્ર પલ્યોપમનું એક ક્ષેત્ર સાગરોપમ થાય. આ સાગરોપમથી દૃષ્ટિવાદમાં કહેલાં દ્રવ્યો અને એકેંદ્રિયથી પ્રારંભી પંચેંદ્રિય સુધીના જીવોનું પ્રમાણ નક્કી કરાય છે. [૭૧].
एवं सम्यक्त्वमूलानि पञ्चाणुव्रतानि' इत्यादि यदुपदिष्टमासीत्तत्र सम्यक्त्वमुक्तम् । इदानीमणुव्रताद्याहपंच उ अणुव्वयाइं, थूलगपाणवहविरमणाईणि । उत्तरगुणा व अण्णे, दिसिव्वयाई इमेसिं तु॥७२॥
[पञ्च त्वणुव्रतानि, स्थूलकप्राणिवधविरमणादीनि।
उत्तरगुणास्तु अन्ये, दिग्व्रतादय एषां तु ॥७२॥] "पंच'' गाहा व्याख्या- ‘पञ्च' इति संख्या । 'तुः' अवधारणे। पञ्चैव, न तु चत्वारि षड् वा, अणूनि- लघूनि व्रतानि -नियमा अणुव्रतानि, अणुत्वं चामीषां महाव्रतापेक्षम् । तथाह- 'स्थूलकप्राणिवधविरमणादीनि' स्थूलकप्राणिवधविरमणं वक्ष्यमाणमादिर्येषां तानि तथा, मूलगुणाश्च एतानि परिभाष्यन्ते, श्रावकधर्मतरोर्मूलकल्पत्वात्। गुणवतादीनि तु तदुपचयगुणनिबन्धनत्वेनात्मसत्तां बिभ्रति, ततस्तानि श्रावकधर्मकल्पफलिनस्य शाखाप्रख्यान्युत्तरगुणपरिभाषाभाञ्जि। तथा चाह- 'उत्तरगुणाः' इति उत्तररूपा गुणा उत्तरगुणाः, उपचयहेतव इत्यर्थः। 'तुः' पुनरर्थे भिन्नक्रमश्च, दिखतादयस्त्विति दृश्यम्। 'अन्ये' शेषा व्रतविशेषाः। 'दिग्वतादयः' गुणवतशिक्षाव्रतरूपाः, 'एषां' अणुवतानां मूलगुणत्वेन रूढानामुत्तरगुणा इति योगः । इति गाथार्थः ॥७२॥
પૂર્વે (૧૩ મી ગાથામાં) “સમ્યકત્વમૂળવાળા પાંચ અણુવ્રતો” ઈત્યાદિ જે કહ્યું હતું, તેમાં સમત્વા કહ્યું. હવે અણુવ્રત વગેરેને કહે છે :
સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતવિરમણ વગેરે પાંચ અણુવ્રતો છે. દિવ્રત વગેરે બીજાં વ્રતો પાંચ અણુવ્રતના ઉત્તરગુણો છે, અર્થાત્ પાંચ અણુવ્રતો મૂલગુણ છે તથા બાકીના ગુણવ્રતો અને શિક્ષાવ્રતો ઉત્તરગુણ છે.