________________
૨૮૨
IIT કે ભાઈ-3
અન્ધો, બહેરો ઇત્યાદિ શબ્દો બોલવા તે.
- સત્ય અસત્ય ઉભયના મિશ્રણ રૂપ મિશ્ર ભાષાના પણ દશ પ્રકાર છે. જે ભાષાનો વિષય અંશે બાધિત છે, અને અંશે અબાધિતા છે, તે મિશ્ર કહેવાય છે. છીપને વિષે “ઢું રાતમ્ I” “મૂતભમ્ ઘડવત્ ' ઇત્યાદિ અસત્ય અંશે સત્ય છે. “રજત' અંશમાં અસત્ય છતાં ઇદ અંશમાં સત્ય છે. “ઘટ' અંશમાં અસત્ય છતાં “ભૂતલ” અંશમાં સત્ય છે.
મિશ્ર ભાષાના દશ પ્રાર
-
-
(૧) ઉત્પન્નમિશ્ર - “આજે દશ બાળક જન્મ્યા છે. વસ્તુતઃ દશ નહિ પણ દશથી અધિક અથવા ઓછા જખ્યા છે. અથવા હું દશ રૂપિયા આપીશ એમ કહીને દશ નહિ આપતાં પંદર કે પાંચ આપવા એમાં આપવાની ક્રિયા થઇ તે સત્ય છે, પણ દશ નહિ આપતાં ઓછા અધિક આપવા તે અસત્ય છે. એ રીતે કોઇ પણ ક્રિયામાં ન્યૂનાધિક કરવા છતાં કથન મુજબ ક્રિયા કરવી તે ઉત્પન્નમિશ્ર ભાષા છે.
(૨) વિગતમિશ્ર - ઓછા અધિક મરવા છતાં આજે દશા વૃદ્ધો મરી ગયા એમ કહેવું તે વિગતમિત્ર છે.
(૩) ઉત્પન્નવિગત મિશ્ર - જૂનાધિક જન્મવા અને મરવા છતાં દશ જગ્યા અને દશ મર્યા એમ કહેવું તે ઉત્પન્ન વિગત મિશ્ર છે.
(૪) જીવમિશ્ર - બહુ જીવ અને થોડા જીવથી મિશ્ર સમુદાયને જીવ તરીકે કહેવો.
(૫) અજીવમિશ્ર - બહુ મરેલા અને થોડા જીવતાને અજીવ સમુદાય કહેવો.
(૬) જીવાજીવમિશ્ર - જૂનાધિક જીવાજીવ હોવા છતાં
