________________
વર્ગણાના અંદર રહેલા પુતળે જે બંધને , અને બં ધાતા અને બાંધેલા જે ઉદીર્ણમાં ન આવેલા હોય તે લેવા ને દ્રવ્યકર્મમાં કૃષીબળ (ખેડુત) વિગેરેનાં કર્મ જાણવા જેનાથી બીજા ને દુઃખ થાય તેવાં સંસારી કૃત્ય અહીં લેવાં)
પ્રશ્ન-કર્મ વર્ગણાની અંદર રહેલા પુગળ દ્રવ્ય કર્મ છે એવું કહ્યું તે વર્ગણા કઈ છે ?
ઉત્તર–સામાન્ય રીતે વર્ગણ ચાર પ્રકારની છે, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ, એમ ચારભેદે છે. તેમાં દ્રવ્યથી એક બે વિગેરેથી, સંખેય, અસંખ્યય- અનંત, પ્રદેશ વાલી છે તથા ક્ષેત્રથી જે ક્ષેત્ર પ્રદેશમાં અવગાઢ કરી રહેલ દ્રવ્યના એક બેથી સંખ્યય, અસંખ્યય, પ્રદેશ રૂપ ક્ષેત્ર પ્રદેશે જેનાથી કાય, તે ક્ષેત્ર વર્ગ છે. અને કાળથી એક બેથી માંડીને સંક પેય, અસંખ્યય. સમય સ્થિતિમાં રહેલ વર્ગણ લેવી અને ભાવથી રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ, તથા તેની અંદર રહેલા ભેદ રૂપ સામાન્યથી ભાવ વર્ગનું જાણવી, અને વિશેષથી હવે
(૧) પરમાણુ ઓની એક વર્ગણ છે. એ જ પ્રમાણે એક એક પરમાણુના ઉપચય (વધારા) થી સંખ્યય પ્રદેશ વાલા : સ્કની સંખ્યય વર્ગણાઓ છે. તે જ પ્રમાણે અસંખેય પ્રદેશ વાલા સકની અસંખ્યય વર્ગણ જાણવી આ વર્ગણાએ
દારિક વિગેરે પરિણામ ને પેશ્ય થઈ શકતી નથી તથા અનંત પ્રદેશની બનેલી અનંતી વગેણાઓ પણ ગ્રહણ
