________________
(૩) સામાન્યથી આયુષ્ય સોપક્રમ ને સેપક્રમ છે, અને નિરૂપકમ આયુષ્ય વાલાને નિરૂપક્રમ છે. તે બતાવે છે. જ્યારે
જીવને પિતાનું આયુષ્ય ત્રીજે ભાગે બાકી રહે છે. અથવા ત્રીજાને ત્રિીજો(2) નવમે ભાગ બાકી રહે અથવા જઘન્યથી એક બે અથવા ઉત્કૃષ્ટથી સાત આઠ વર્ષ અથવા અંતકાળે કાળે અંતર્મુહુર્ત કાળના પ્રમાણથી જીવ પિતે પિતાના આત્મ પ્રદેશને નાડિકાના અંતરમાં રહેલા અયુષ્ય કર્મ વર્ગણાના પુદગળને પ્રયત્ન વિશેષથી રચના કરે છે. તે વખતે નિરૂપક્રમ આયુષ્યવાલે થાય છે, અને બીજી વખતે આયુષ્ય બાંધે તે ઉપક્રમ આયુષ્ય થાય છે. ઉપક્રમ તે ઉપક્રમણના કારણથી થાય છે. તે કારણે નીચે બતાવ્યાં છે. "दंडकससत्थरज्जू, अग्गी उदगपडणं विसं वाला। सीउण्हं अरइ भयं, खुदा पिवासा य वाही य ॥१॥ - દંડ, ચાબખે, શસ, દેરી, અગ્નિ, પાણી, પડી જવું, ઝેર, સાપ, અતી ઠંડ, અતી ગરમી, અરતિ, ભય, ભૂખ, તરસ, અને રેગ (આ ઘણા પ્રમાણમાં થાય. એટલે ડ વિગેરેથી માર પડે તે લાંબુ આયુષ્ય પણું ટુંકા વખતમાં સમાપ્ત થાય, જેને લેકમાં અકાળ મેત કહે છે, જેનાથી મત થાય તે ઉપકમ અને જેનું મોત થયું તે સેપકમ મૃત્યુ કહેવાય છે. અને તેનું જીવિત પણ પૂરૂં ન થવાથી સેપક્રમ આયુષ્ય કહેવાય.
