________________
પ્રવચનાંકઃ ૩
રવિવાર અષાઢ વદ ૧૦
અનંત ઉપકારી કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવાન હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ રચેલા “જૈન રામાયણ”ને આધારે “રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ” એ વિષય ઉપર દર રવિવારે બપોરે અઢીથી ચારના સમયમાં ચાલતી આ પ્રવચનમાળાનું આજે ત્રીજું પ્રવચન છે. બીજા અનેક સંસ્કૃતિ પોષક પ્રસંગોને આવરી લેતા આ પ્રવચનમાં આજે રાવણના જીવનની કેટલીક બાબતો આપણે વિચારશું. ત્યાર બાદ શ્રી હનુમાનજીના પિતા પવનંજ્ય અને માતા અંજનાસુંદરીના પ્રસંગો લઈને પછી આપણે રામચંદ્રજીના જીવનમાં પ્રવેશ કરીશું. સત્તરથી અઢાર પ્રવચનોમાં પૂર્ણ થનારી આ પ્રવચનમાળામાં આપણે જીવનમાં સંસ્કૃતિના અનેક તારોને જોડી દેનારી વાતો વિચારવી છે.
રામાયણ–વાચનને દૃષ્ટિકોણ
મેં પૂર્વના પ્રવચનમાં પણ કહ્યું હતું કે, આ રામાયણ મુનિજીવનના ભવ્ય આદર્શોની ખાણ છે. અને એથી જો એ જ દૃષ્ટિકોણથી આ રામાયણ વાંચવી હોય તો ય વાંચી શકાય. એનાથી જરૂર સાચા મુનિજીવન માટે ખૂબ જ આવશ્યક બળ મળી રહે પરંતુ હું એ દષ્ટિકોણને આદર્શરૂપે નજરમાં રાખીને તમારી સમક્ષ આ રામાયણ વાંચીશ. કારણ...આજે પ્રજાનું નૈતિક સ્તર અત્યંત નીચી કક્ષાએ ઊતરી ગયું છે એટલે એની જ પ્રથમ મરામત કરવાનું ખૂબ જરૂરી બની ગયું છે.
રામાયણ શું શીખવે છે?
આજે તો પ્રજાને જીવન જીવવું શી રીતે ? માણસે માણસ તરીકે કઈ રીતે જીવવું? એ શીખવાડવાની જરૂર ઊભી થઈ છે. શ્રીમંતોના જીવનમાં અનેક ઉથલપાથલો જોવા મળે છે. ગરીબોને પણ પોતાના પ્રશ્નો છે. એ બધા જ પ્રશ્નોના ઉત્તર: આ રામાયણમાંથી મળી રહે છે. આજે પિતા પોતાના પુત્રોને વેપાર કરતા શીખવે છે. ઘાટીને ફર્નિચર ઝાપટતાં શીખવે છે. મુનિમને ચોપડો લખતા શીખવે છે. માતા બાળકને ખાતા, પહેરતા અને કપડાં ઓઢતા શીખવાડે છે. શિક્ષણ આજે ભૌતિક જગતનું ભણતર આપીને માણસને નોકરી મેળવી આપવાનું કામ કરે છે; પરંતુ જીવન શી રીતે જીવવું એ આજે કોઈ શીખવતું નથી.
રામાયણ શીખવે છે; જીવન જીવવાની કળા
જીવનમાં સુખ વધી જાય ત્યારે કઈ રીતે તેમાં અલીનભાવ રાખવો અને જ્યારે પાપકર્મોના ઉદયે ભયંકર દુઃખો ઉભરાઈ જાય ત્યારે તેમાં શી રીતે અદીનભાવ
