________________
પ્રવચનાંક: ૭
રવિવાર પ્ર. શ્રાવણ વદ ૮ વિ. સં. ૨૦૩૩
અનન્ત ઉપકારી કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ ત્રિષષ્ઠિ શલાકાપુરુષ ચરિત્ર મહાગ્રન્થના સાતમા પર્વમાં “જૈન રામાયણ”ની રચના કરી છે. જેના આધારે આપણે “રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ” એ વિષય ઉપર યોજેલી આ પ્રવચનમાળાનું આજે સાતમું પ્રવચન છે. સીધો સ્ટ્રોક માર્યા વિના ચાલે તેવું નથી
મેં પૂર્વે પણ જણાવ્યું હતું કે આપણી આ રામાયણ “ડબલ રોલમાં ચાલવાની છે. જૂની રામાયણની સાથે સાથે તમારા ઘર-ઘરમાં ચાલતી નવી રામાયણોની વાતો પણ મારે કરવી છે. આથી કયારેક એવું પણ બની રહે કે રામાયણની મૂળ-કથા ઓછી આવે અને તમારી રામાયણની વાતો વધુ આવે. પણ એથી તમારે અકળાવાની કોઈ જરૂર નથી. કારણ કે જ્યારે મોત પણ મીઠું લાગી જાય એવા ભયંકર જીવનના સુખ અને શાંતિ બની ગયા હોય ત્યારે એના ઉપર વિચારણા કર્યા વિના હવે ચાલે તેવું નથી.
શ્રી રામચન્દ્રજી વગેરે કેવા ઉત્તમ હતા એનું સીધું વર્ણન જ હું કરી દઉં અને કેટલાક સીધા ફટકા જેવા કડવા સત્યો ન જણાવું તો આજની પ્રજા વિનાશની ગર્તામાં પડતી ઉગરી જાય એ વાત સંભવિત જણાતી નથી માટે જ મારે કેટલીક વતમાન સમસ્યાઓ ઉપર કેટલીક અણગમતી વાતો પણ રજૂ કરવી પડે છે. ઇતિહાસ માત્ર વાંચવાનો નથીઃ સર્જવાન પણ છે
રામાયણનો ઈતિહાસ એ માત્ર વાંચ પાંચ કરવાની કથા નથી. પરંતુ એ ઇતિહાસ વાંચીને જાતે ઇતિહાસ સર્જવાનો છે. રામાયણ વાંચીને પણ આપણે એ કાળના ઉત્તમોત્તમ આદર્શોને જીવનમાં ઉતારીને એ કાળના પુરુષો જેવા ઉત્તમ બનવા માંગતા ન હોઈએ તો રામાયણ વાંચવા માત્રથી શું?
છઠ્ઠા પ્રવચન સુધીમાં આપણે શ્રીરાવણના ચરિત્રની વાતો સંક્ષેપમાં પૂર્ણ કરી. હવે શ્રી અંજનાસુન્દરીના જીવનની કેટલીક વાતો આજે લઈશું અને બાકી રહેલી આવતા પ્રવચનમાં લઈશું.
પવનંજય, એ હનુમાનના પિતા હતા; અને અંજના-સુંદરી હનુમાનજીના માતા હતા. અંજનના જીવન-પ્રસંગમાં એ એક અવસરે મૌન રહી, એટલા માત્રથી એ મહાદુઃખમાં ધકેલાઈ ગઈ. એ મૌન રહી તે ગૂનો ન હતો. પરંતુ એના પતિ પવનંજયે એને ગૂનો ગણ્યો. અને પવનંજયે એને તિરસ્કારી નાંખી. તાં બાવીસ
