________________
પ્રવચન છઠ્ઠું
૧૮૨
સુધી મૂર્ખ જ માન્યો છે કે? શું તું એમ માને છે કે મેં આ ઉપાય નહિ અજમાવ્યો હોય ?’’
“તો... તો... શું આપની પ્રસિદ્ધિ ન થઈ ? શું આપને સીતાએ ઓળખી કાઢ્યા ? શું આપ આબેહૂબ રામ ન બની શક્યા ?” એકી શ્વાસે કુંભકર્ણે પ્રશ્નોની ઝડી વરસાવી.
""
“અરે, મૂર્ખા! જરાક શાન્તિથી સ ંભળ તો ખરો. ઉતાવળો થા મા. રાવણે કહ્યું.
મૈં વિદ્યાદેવીનો જાપ કર્યાં ય ખરો અને વિદ્યાબળે હું રામ બની તો ગયો; પણ હું આએમ રામ બન્યો છું કે નહિ ? તે જોવા માટે આ મોટા આયનાની સામે જઈ તે હું ઊભો રહ્યો, અને...
જ્યાં મેં આયનામાં ‘રામ'નું દર્શન કર્યું, ત્યાં જ ઓ કુંભા ! પરસ્ત્રી અંગેનો મારો કામ હૈયામાંથી બળીને ખાખ થ` ગયો! હવે તું જ કહે નિષ્કામ આ રાવણ શી રીતે સીતા તરફ ડગ માંડે?”
રાવણના આ શબ્દો સાંભળતાં જ કુંભકર્ણથી મનોમન રામને નમસ્કાર થઈ ગયા.
રામના દર્શનથી રાવણનો કામ શમી ગયો એવું નિરુપણ મેં ક્યાંક સાંભળેલા અજૈન–પ્રસંગમાં છે. એમ તો રાવણાની ખેન ચન્દ્રખાને રામનું સાક્ષાત્ દર્શન કરતાં પણ કામ ઊલટો જાગી પડ્યો હતો. આ જૈન–પ્રસંગ આગળ આપવાનો છે. પણ આવું બનવામાં તે તે જીવોની તેવી પાત્રતા પણ કારણ બનતી હોય. દરેક ભૂમિમાં ખીજનું વાવેતર કરવાથી ધાન્ય પાક જ એવું ન પણ બને. ઉખર ભૂમિમાં ધાન્ય ન પણ ઊગે. ભૂમિ ભૂમિની તાસીર જુદી જુદી હોય છે.
એમ તો પરમાત્મા મહાવીરદેત્રના સાક્ષાત દર્શનથી ખેડૂતને દ્વેષ ઉત્પન્ન થયો હતો. અને તે ત્યાંથી ભાગી ગયો હતો. એથી કાંઈ પરમાત્માના દર્શનથી દ્વેષ ઉત્પન્ન થાય એવું સામાન્ય વિધાન ન જ થાય ને? નહિ તો ઉપા. યશોવિજયજી મહારાજે “વિષય–લગનકી અગનિ મુઝાવત” વગેરે પદો દ્વારા પ્રભુના નામાદિનો મહિમા ગાયો ન હોત.
રાવણનો ઈન્દ્ર ઉપર વિજય
રત્નાવલિ સાથે રાવણના લગ્ન થયા બાદ કેટલોક કાળ પસાર થઈ ગયો. ઈન્દ્ર નામના રાજાના દૂત લંકા-પતિ વૈશ્રવણુ સાથે યુદ્ધ કરીને રાવણુ જીત્યો તો
