________________
૧૭૯
‘રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સન્ડેશ થોથરાતી નહિ હોય? હૈયું પાઈ જતું નહિ હોય? પણ...એક માત્ર પતિના આદેશને વશ થઈને, મને કમને પણ સીતાને પોતાની વાત સમજાવી રહી છે.
સીતાનો જડબાતોડ જવાબ
એની વાત કોઈ પણ સંયોગમાં સ્વીકારવા માટે સીતાજી તૈયાર ન થાય એ સહજ બીના છે.
સીતાજી તો એને ધુત્કારી નાંખે છે. મન્દોદરીને સીતાજી કહે છે : “તું પતિવ્રતા સ્ત્રી થઈને મને આવી સલાહ આપે છે? તને કદાચ કોઈ આવી સલાહ આપે તો? તારાથી મને આવા શબ્દો પણ સંભળાવાય ખરા? તું મને શું સમજાવવા આવી છો ? જા...તારા પતિને જ સમજાવ કે આ જીદ મૂકી દે. તારા પતિના પક્ષે ઘોર અસત્ય પડેલું છે. એના માથે મોત ભમી રહ્યું છે. આર્યપુત્ર આવી જ રહ્યા છે. યુદ્ધની નોબતો બજી રહી છે. તારા પતિને કહે કે આ યુદ્ધ થાય એ પહેલાં મને હેમખેમ પહોચાડી દે, નહિ તો આર્યપુત્ર એને નહિ છોડે.”
સ્તબ્ધ બનીને મન્દોદરી સીતાજીની વાત સાંભળી રહી. લાચાર અને હતાશ થઈને તે ઉદ્યાનમાંથી ચાલી ગઈ
સીતાજી પાસેથી પોતાની વાસનાની પૂર્તિ થતી ન હોવાથી રાવણ દિનપ્રતિદિન અધિક વ્યથિત રહેવા લાગ્યા. રાવણ પથારીમાં પડખાં ઘસ્યા કરે છે. એને ઊંધ આવતી નથી.
એક વાર કુમ્ભકર્ણ રાવણની આ સ્થિતિ જોઈને તેમની પાસે જાય છે. અને રાવણને પૂછે છે : “મોટાભાઈ! આપને ઊંધ કેમ નથી આવતી ? આપ પડખાં કેમ ઘસ્યાં કરો છો?”
રાવણ કહે છે: “મને ઊંધ કેમ આવતી નથી એમ પૂછે છે? હું ક્યા કારણે વ્યથિત છું તે તું શું નથી જાણતો? શા માટે જાણી જોઈને મને પૂછીને હેરાન કરે છે?”
કામમાંથી જન્મે છે; કોધ
રાવણના મોં ઉપર ક્રોધની ટીશીઓ ફૂટી નીકળે છે. જ્યાં કામ હોય ત્યાં સામાન્યતઃ ક્રોધ હોય જ. ગીતામાં કહ્યું છે, “BIમાત્ શોધોડમિનાય .”
કામમાંથી ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય છે. પછી એ કામ કોઈ પણ પ્રકારનો હોઈ શકે. માત્ર કામવાસના અગેનો જ હોય એવું કાંઈ નહિ. પૈસા અંગેનો, પત્ની અનુકૂળ
