________________
‘રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સન્દેશ’
જિનમંદિરેથી બહાર નીકળેલા રાવણને તેમણે કહ્યું : “આપની પરમાત્મભક્તિ ખરેખર ખૂબ સુંદર છે. એમાંય તમારી ભાવનાથી તે ભરપૂર એ ભક્તિને જોઈ ને હું તમારા ઉપર ખૂબ સંતુષ્ટ ખન્યો છું. પરમાત્માના ગુણુ-કીર્તનનું મુખ્ય ફળ તો મોક્ષ જ છે, પરન્તુ હજી તમારી સાંસારિક વાસનાઓ જીર્ણ થઈ નથી તો હું તમને શું આપું તે જણાવો. ’
ઊઠી
આંખોના ગંગા-જમનાના નીર પાપ પખાળે
રાવણુ તો મનમાં ઈચ્છતા હશે કે ‘કોઈ મારા પાપો ધોઈ નાંખે તો સારું. મારે જે જોઈ એ છે તે પાપોનું ધોવણ કોઈ આપી શકતું નથી. અને હવે જે આપવા માંગે છે તે મારે જોઈતું નથી. રે! દેવ તો શું, પણ ખુદ પરમાત્મા પણ મારા પાપકોને એમને એમ માફ કરી શકતા નથી.’
ધરતી ઉપર વહી જતા ગંગા અને જમનાના પાણીમાં ય પાપકર્મો ધોઈ નાંખવાની તાકાત નથી. હા...પશ્ચાત્તાપના પરિપાકરૂપે નીકળતા, ડાખી અને જમણી આંખોમાંથી વહી જતાં ગંગા અને જમનાના પાણીમાં આત્માના કેટલાક પાપકમાંને ધોઈ નાંખવાની તાકાત જરૂર છે. ખાકી નદીના પાણીથી શરીરનો મેલ ધોવાય. આત્માનો મેલ ધોવા માટે તો આંખોના પાણી [=પશ્ચાત્તાપ] જ જોઈ એ.
રાવણની અજન્મ નિ:સ્પૃહતા
રાવણ કહે છે : “ધરણેન્દ્ર ! અમારી પરમાત્મભક્તિ જોઈ તમે ખુશ થયા એ તમારી પણ પ્રભુ—ભક્તિ જ સૂચવે છે. પરન્તુ વરદાન આપતા તમારી પ્રભુ–ભક્તિનો ઉત્કર્ષ થાય છે તો વરદાન રવીકારી લેતાં મારી પ્રભુભક્તિનો અપકર્ષ થાય છે. માટે મારે તમારા વરદાનનો કોઈ ખપ નથી.
..
જો કે સંભવ તો નથી જણાતો પણ, ધારો કે કદાચ તમારી પાસે કોઈ દેવ આવીને વરદાન માંગવાનું જણાવે તો ઈચ્છિાના અને હુંના અતિરેકમાં આવી જઈ તે તે વખતે તમારું હાર્ટ તો એસી ન જાય ને?? આજે તો સ્વપ્નમાં કોઈ પાંચકો જુએ તો સવારે ઊઠીને જ મટકામાં પાંચકો લગાવી આવે !
રાવણુની આવી નિઃસ્પૃહ મનોવૃત્તિ જોઈ તે વધુ પ્રસન્ન બની ચૂકેલા ધરણેન્દ્ર અમોધ–વિજયા શક્તિ અને રૂપ પરાવત્તિની વિદ્યા રાવણને ભેટ આપી. કહેવાય છે ને કે મોટા માણસોના દર્શન વિફળ જતા નથી ?
