________________
૧૭૩
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ” રાવણની ક્ષમાયાચના
પોતાની ગંભીર ભૂલને નજરમાં લઈને રાવણે મહાત્મા વાલિમુનિના ચરણોમાં વન્દના કરી અને ક્ષમા યાચી. એણે કહ્યું : “ભગવદ્ ! અન્યાયી અને લોભી માનવામાં હું અગ્રેસર છું. નિર્લજજ થઈને હું અપરાધો કરું છું. અને પ્રચંડ શક્તિ હોવા છતાં આપ તે સહન કરો છો. આપે મારા ઉપર અથાગ કૃપા કરવા માટે જ પૃથ્વીનો ત્યાગ કર્યો છે; આપના અસામર્થ્યના કારણે તો નહિ જ. આ વાત મને બરોબર સમજાઈ ગઈ છે. પૂર્વના કોઈ વૈરભાવથી આપે મને આ શિક્ષા કરી નથી. પરંતુ આપે તો માત્ર તીર્થરક્ષા ખાતર જ આમ કર્યું છે. આપ મને ક્ષમા આપો.”
મહાત્મા વાલિમુનિ રાવણને ક્ષમા આપી દે છે.
દુઃખીઓ અને પાપીઓ આખરે જાય ક્યાં? સાધુ-મહાત્માઓના ચરણે જ એમનું આશ્વાસન કેન્દ્ર છે ને? આજે દુઃખીઓને કોણ ઊભું રાખે એમ છે?
માનવતાની વાતો કરનારા દુ:ખીને ધક્કા મારે ?
પોતાની બાજુમાં રહેતો પડોશી ક્યારેક દુઃખના સંયોગોમાં મુકાઈ જાય અને બાજુમાં જ રહેતા શ્રીમન્ત પાસે કોઈક માંગણી કરે; ત્યારે એ શ્રીમન્ત પોતાના જ દુઃખી પડોશીને ગાળ દઈને કાઢી મૂકે છે!! માનવતાની મોટી મોટી વાતો કરનારા માનવતાવાદીઓના મકાનમાં જો કોઈ ગરીબ-દુખિયારો પેસી જાય તો તેને લાફો મારીને બહાર કઢાવાય છે!! શું માનવતાની વાતો દુનિયામાં સસ્તા માનપાન મેળવી લેવા માટે જ કરવામાં આવે છે?
કોઈક વાર અમારી પાસે કોઈ શ્રીમન્ત બેઠો હોય અને તે જ સમયે કોઈ ગરીબ આવી જાય ત્યારે અમે પેલા શ્રીમન્તને કાંઈક મદદ કરવાનું કહીએ તો જાણે અમારા બાર વાગી ગયા...અમને એમ લાગે કે આવા શ્રીમન્તો પાસે આવા વિષયમાં મૌન જ રહેવું વધુ સારું.
સજન દેખાતા શ્રીમંતો કેવા છે?
એક કિસ્સો ખરેખર એવો બની ગયો હતો. એકવાર એક શ્રીમન્ત કોઈ સાધુ મહારાજ પાસે બેઠો હતો. ત્યારે જ એક ગરીબ માણસ ત્યાં આવ્યો. સાધુ મહારાજે પિલા શ્રીમંતને ઔદાર્ય દાખવવાનું સૂચન કર્યું. તરત એ શ્રીમતે દસ રૂપિયાની નોટ કાઢીને પેલા ગરીબને આપી દીધી. પેલો ગરીબ ત્યાંથી હર્ષભેર વિદાય થયો.
ત્યાર બાદ તુરત એ શ્રીમન્ત, “મારે અગત્યનું કામ છે. હું હવે જાઉં છું” એમ સાધુ મહારાજને કહીને ઊભો થઈને ચાલવા લાગ્યો. પેલા ગરીબ માણસની સાથે જ નીચે ઊતર્યો. એ શ્રીમત્તે પેલા ગરીબ આદમીને પૂછે, “ભાઈ! તારે