________________
પ્રવચનાંક: ૫
રવિવાર પ્ર. શ્રાવણ સુદ ૮ વિ. સં. ૨૦૩૩
અનંતોપકારી કલિકાલસર્વજ્ઞ જૈનાચાર્ય ભગવાન હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ “જેન રામાયણ” નામના જૈન ઇતિહાસ ગ્રન્થની રચના કરી છે. જેમાં શ્રી રાવણ, શ્રી રામ અને શ્રી લક્ષ્મણજી વગેરેનું ચરિત્ર-વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આનો આધાર લઈને–તથા સાથે સાથે વિવિધ રોચક અને સંરકૃતિપોષક પ્રસંગોને જેડીને –“રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સન્ડેશ” એ વિષય ઉપર આ પ્રવચનમાળા શરૂ કરવામાં આવી છે, જેનું આજે પાંચમું પ્રવચન છે.
આ રામાયણમાં સૌ પ્રથમ શ્રીરાવણનું ચરિત્ર આવતું હોવાથી આપણે એને જ પહેલાં વિચારી રહ્યા છે.
રાજ્યસિંહાસન ઉપર વાલિ
લંકાની અન્દર રાજ્ય કરતા પોતાના માસિયાઈ ભાઈ વૈશ્રવણ સાથે રાવણે યુદ્ધ કર્યું. યુદ્ધમાં થયેલો સેનાનો ભંગ જોઈ વૈશ્રવણ વિરાગી થયા. એમણે સંયમ ધર્મ સ્વીકાર્યો. રાવણે વૈશ્રવણ પાસેથી લંકા અને પુષ્પક વિમાન કબજે કર્યા. આ બધો પ્રસંગ આપણે વિસ્તારથી ગયા પ્રવચનમાં વિચારી ગયા છીએ.
રાક્ષસીપના રાજાઓને વાનરદીપના રાજા આદિત્યરા સાથે મૈત્રીભર્યા સમ્બન્ધો હતા. કાળક્રમે આદિત્યરજાએ દીક્ષા લીધી.
દીક્ષા લેતાં પહેલા તેમણે સિંહાસન ઉપર પોતાના મોટા પુત્ર વાલિને સ્થાપિત કર્યો. વાલિએ પોતાના સુગ્રીવ નામના નાના ભાઈને યુવરાજપદે સ્થાપ્યો.
વાલિ: મહાન ધર્માત્મા
વાલિ ઉત્તમ કક્ષાના ધર્માત્મા હતા. એમનું લક્ષ ધર્મધ્યાનમાં જ વિશેષ રહેતું હતું. વિદ્યાશક્તિઓના ઉપયોગ દ્વારા દરરોજ સમગ્ર જમ્બુદ્વીપના પરમાત્માના મંદિરોના દર્શનાર્થે તેઓ જતા હતા. તેઓ રાજ્ય કરતા હતા. છતાં એમને મન રાજ્ય એ ગૌણ બાબત હતી. અને ધર્મ એ જીવનનું પ્રધાન અંગ બની રહ્યો હતો.
વાલિના જીવનમાં ધર્મ હતો માટે જ તેઓ પ્રજામાં અત્યન્ત પ્રિય થઈ પડ્યા હતા. જ્યાં ધર્મ છે ત્યાં દયા, પ્રેમ, કરુણા, લોકપ્રીતિ વગેરે ગુણે આવીને જ રહે છે.
