________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ
સાસુ-સસરા પણ અત્યંત હર્ષવિભોર બની જાય છે. છેવટે...પુત્રને અને વહુને કહે છે... “દીકરા! અમે હવે જઈએ છીએ...”
વહુ કહે છે : “ના...બા ! તમે આજે ન જશો. અમે આવતી કાલે આપણે સુકેતુ પાછો મળી ગયાની ખુશાલીમાં સતનારાયણની કથા રાખીએ. તે પછી જ તમે જજો.”
સાસુ અને સસરા એ વાત સ્વીકારે છે. સુકેતુની માને કેમે કરીને આખી રાત ઊંઘ આવતી નથી. એ વિચારોના વમળમાં અટવાઈ છે : “મારો ચાર વર્ષનો સુકેતુ ખોવાઈ ગયો; ચાર કલાક જ મારાથી વિખૂટો પડી ગયો એમાં હું કેટલી બહાવરી બની ગઈ!! અને મારા સ્વાર્થ ખાતર મારા પતિને એમના માબાપથી મેં વિખૂટા પાડ્યા. માત્ર ચાર કલાક મારો પુત્ર વિખૂટો પડ્યો તેની અકારી વેદના મેં અનુભવી. તો ચાર ચાર વર્ષ સુધી એમના માતાપિતાથી મારા પતિને મેં વિખૂટા પાડ્યા એમાં એ મારા સાસુ અને સસરા કેવું ઝૂરતા રહ્યા હશે! છતાં આજે મારો પુત્ર ખોવાતાં સાસુ ધ્રુસકે રડવા લાગ્યા. મારા સસરા સૂનમૂન થઈ ગયા. દેવદેવી જેવા આ સાસુ-સસરાને મેં કેવો છેહ દીધો? કોઈ વાંધો નહિ. જાગ્યા ત્યારથી સવાર.”
બીજે દિવસે સતનારાયણની કથા થઈ ગઈ. જ્યારે સાસુ-સસરા જવા લાગ્યા ત્યારે પુત્રવધૂ કહે: “માતાજી! આપને એકલા જવાનું નથી અમે પણ આપની સાથે જ રહેવા માટે આ ઘર ખાલી કરીને આવીએ છીએ. હવે આપણે સદા સાથે જ રહીશું. મારો સુકેતુ ચાર કલાક જ ખોવાતાં, આપનો ચાર વર્ષથી ખોવાએલો પુત્ર આજ આપને પાછો મળે છે !”
અને...સહુ પસ્તાશે જ
આજે કેટલા ઘરે મા-બાપથી પુત્રને વિખૂટા પડાવનારી નારીઓ પાકી હશે ? જ્યાં જ્યાં જમાનાવાદ પેઠો છે, ત્યાં ત્યાં પાંચ દસ પંદર વર્ષે પસ્તાવાનો વારો આવ્યા વગર રહેવાનો નથી. કારણ... આ દેશની પ્રજા સંસ્કૃતિના આધારે જ ચાલનારી હતી... સંસ્કૃતિથી વિરુદ્ધ જઈને ગમે એટલા લાભો મળી જતા હોય તો પણ તે ખરેખર લાભદાયી બનતા જ નથી.
તમને બધાને મારી ખાસ ભલામણ છે કે આર્યાવર્તની સંસ્કૃતિને તમે બધા સમજી લો. અને ત્યાંથી જરાય ખસ્યા વિના મોક્ષલક્ષી જીવન જીવવાનો આગ્રહ રાખો. પાશ્ચાત્ય પ્રગતિની અંજામણમાં જે આવી જશો અને સાંસ્કૃતિક જીવન પ્રણાલીથી થોડાક પણ આઘાપાછા થશો તો જીવનનાં કેટલાંક વર્ષો તો બરબાદ થશે; પરંતુ તેની સાથે ન કલ્પી શકાય તેટલા ભયંકર કોયડાઓ તમારા જીવનને ઘેરી લેશે. હવે મૂળ વાત ઉપર આવીએ.