________________
૪૬
કર્મસ્તવનામા દ્વિતીય કર્મગ્રંથ
આ ગુણઠાણે આવેલ જીવ મોહનીય કર્મનો સર્વથા ક્ષય કરેલ હોવાથી જ્ઞાનાવરણીયાદિ શેષ ૩ ઘાતિકર્મોને ક્ષય કરવા માટે સવિશેષ પ્રયત્ન કરે છે તેથી સ્થિતિઘાતાદિ વડે અંતર્મુહૂર્તમાં ક્ષય કરે છે. આ ગુણસ્થાનક સંસારમાં એક જ વાર પમાય છે.
કાળ- જઘન્ય - અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ - અંતર્મુહૂર્ત
અહીં અંતર્મુહૂર્તમાં શેષઘાતિ કર્મનો ક્ષય કરી ૧૩મું ગુણ પ્રાપ્ત કરે છે. [૧૩] સયોગી કેવલી ગુણસ્થાનક
ચાર ઘાતકર્મોનો સર્વથા ક્ષય થવાથી કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શનઅનંતચારિત્ર-અનંત વીર્ય ગુણો પ્રાપ્ત કર્યા છે તેવા આત્માનું જે ગુણસ્થાનક તે સયોગી કેવલી ગુણસ્થાનક કહેવાય છે. અહીં કેવલીભગવંતોને યોગ વ્યાપાર આ પ્રમાણે હોય છે.
કેવલજ્ઞાની ભગવંતોને મનયોગનો વ્યાપાર- અન્ય ક્ષેત્રમાં રહેલાં મન:પર્યવજ્ઞાની મુનિ અથવા રૈવેયક-અનુત્તરવાસી દેવો મનથી જ પ્રશ્ન પૂછે છે ત્યારે તેનો ઉત્તર કેવલી ભગવંતો દ્રવ્યમનથી જ આપે છે એટલે પ્રશ્નના ઉત્તરને અનુરૂપ મનોવર્ગણાના પુદ્ગલને ગ્રહણકરી મનરૂપે ગોઠવે છે. જેને મન:પર્યવજ્ઞાની મુનિ મન:પર્યવજ્ઞાનથી અથવા રૈવેયક-અનુત્તર વાસી દેવો અવધિજ્ઞાનથી દેખે છે. તે મનોવર્ગણાને જોઈને આકૃતિ તથા વર્ણાદિના આધારે પોતાના પ્રશ્નના ઉત્તરનો જવાબ જાણી લે છે. આ રીતે મનથી પૂછાએલાં પ્રશ્નોનો જવાબ આપવામાં કેવલી ભગવંતોને મનોયોગ હોય છે અને તે દ્રવ્યમન કહેવાય છે. કેવલીને ભાવમન હોય નહી.
દેશનાદિ વખતે વચનયોગ હોય છે અને આહાર-નિહાર-વિહારાદિ તથા મેષોન્મેષાદિમાં કાયયોગનો વ્યાપાર હોય છે.
આ રીતે ત્રણયોગના વ્યાપારવાળા કેવલી ભગવંતોનું જે ગુણસ્થાનક તે સયોગી કેવલી ગુણસ્થાનક કહેવાય. આ ગુણસ્થાનક સંખ્યાત વર્ષના
