________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
૪૭.
(ઉ0 પૂર્વકોડવર્ષના) આયુષ્યવાળા મનુષ્યને જ પ્રાપ્ત થાય છે અને નવ વર્ષની વયે કેવળજ્ઞાન થાય છે. તેથી ઉત્કૃષ્ટથી કંઈક (નવવર્ષ) ન્યુન પૂર્વકોડ વર્ષ કેવલીપણાનો કાળ છે.
ક્ષપકશ્રેણિએ ચડતો આત્મા ૮-૯-૧૦-૧૨ ગુણ અંતર્મુહૂર્ત અંતર્મુહૂર્ત પ્રાપ્ત કરીને આ ગુણસ્થાનકમાં શેષ આયુષ્ય પ્રમાણે રહે છે.
જ્યારે તેરમા ગુણસ્થાનકનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત જ માત્ર બાકી હોય ત્યારે કેવલી ભગવંતો “આયોજિકાકરણ કરે છે. તેનું બીજું નામ આવશ્યકકરણ અથવા આવર્જિતકરણ પણ છે. દરેક કેવલી ભગવંતો અવશ્ય કરે જ છે માટે તેનું બીજું નામ આવશ્યકકરણ છે. આવર્જિતકરણ જેના વડે આત્મા મોક્ષ સન્મુખ કરાય તેવો વિશિષ્ટ વ્યાપાર તે. આયોજિકાકરણ– પ્રશસ્ત મન-વચન--કાયાનો વિશિષ્ટ વ્યાપાર તે આયોજિકાકરણ કહેવાય.
કેવલી સમુદ્દઘાત કેટલાક કેવલી કરે, કેટલાક કેવલી ન પણ કરે પરંતુ આયોજિકાકરણ દરેક કેવલી કરે જ, તેથી આવશ્યકકરણ કહેવાય છે.
આ આયોજિકાકરણ કર્યા બાદ જે કેવલી ભગવાનને છ મહિના કે તેથી અધિક શેષ આયુષ્ય હોય અને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે તે કેવલી ભગવંતો કેવલીસમુદ્યાત નિશ્ચ કરે, બીજા કરે અથવા ન કરે.
વેદનીયાદિ કર્મ આયુષ્યકર્મથી અધિક સ્થિતિવાળા હોય તો તે સમાન કરવા માટે કેવલી સમુદ્દઘાત કરે. આ સમુઘાતનો કાળ આઠ સમયનો હોય છે.
- કેવલી સમુદ્યાતનું વર્ણન – સમ- એક સાથે, ઉપ્રબળતાથી, ઘાત-કર્મનો નાશ.
એકી સાથે પ્રબળતાથી કર્મોનો નાશ કરવાની જે વિશિષ્ટ ક્રિયા તેને કેવલી સમુદ્દાત કહેવાય છે. તે આઠ સમયનો હોય છે. પ્રથમ સમયે આત્મપ્રદેશોને શરીરથી બહાર કાઢી ઉર્ધ્વ અને અધોલોકના છેડા સુધી
