________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
ક્ષેમૂર્તિપૂજકો શ્રાવકને ઉત્કૃષ્ટથી આઠ કોટિનું પચ્ચક્ખાણ માને છે.
આ ગુણસ્થાનક પર્યાસંખ્યાત વર્ષના આયુષ્યવાળા સંજ્ઞી-૫૦ તિર્યંચ મનુષ્યને હોય છે. દેવ-નારકી અને યુગલિકને આ ગુણસ્થાનક હોય નહીં. તેઓને ચા૨ સુધીના ગુણસ્થાનક હોય છે.
દેશવિરતિ ગુણનો કાળ
–
જઘન્યથી - અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટથી - દેશોન પૂર્વક્રોડ વર્ષ જઘન્યથી પ્રત્યાખ્યાનનો પરિણામ અંત૦ રહી ચાલ્યો જાય અગર મરણ પામી દેવગતિમાં જાય. એટલે દેશવિરતિપણું હોય નહીં. તે અપેક્ષાએ અંતર્મુહૂર્ત કાળ ઘટે.
૩૩
ઉત્કૃષ્ટથી આ પ્રમાણે- સંખ્યાત વર્ષના (પૂર્વક્રોડ વર્ષના) આયુષ્યવાળા ગ૦ ૫૦ તિર્યંચ અને મનુષ્યો દેશવિરતિ પામી શકે. તે જીવને ગર્ભકાળ જ૦ થી સાત માસ અને જન્મ પછી આઠ વર્ષે દેશવિરતિનો પરિણામ આવે તો તે અપેક્ષાએ સાત માસ આઠ વર્ષ એટલે (કંઇક) ન્યુન દેશોન પૂર્વક્રોડ વર્ષ કાળ ઉત્કૃષ્ટથી સંભવે.
[૬.] પ્રમત્તસંયત ગુણસ્થાનક—
શ્રદ્ધા અને જ્ઞાનપૂર્વક સાવધક્રિયાનો ત્યાગ એટલે ઉપર જણાવેલ નવ ભાંગાથી જ્યાં વિરતિ હોવા છતાં જ્યાં નિદ્રા આદિ પ્રમાદ વર્તતા હોય તે પ્રમત્તસંયત ગુણ કહેવાય છે.
ઇન્દ્રિયોના વિષયોમાં રાગ તે પ્રમાદ કહેવાય.
ઇન્દ્રિયોના વિષયોમાં રાગ નહિ તે અપ્રમાદ. પ્રમાદ ચાર અથવા પાંચ પ્રકારે–
(૧) નિદ્રા ચૈતન્યને અસ્પષ્ટ કરે તે નિદ્રા નિદ્રામાં આસક્તિ તે પ્રમાદ.
૪
