________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
જીવાદિ નવ તત્ત્વોને ન માને અથવા જીવાદિ આઠ તત્ત્વોને માને પણ મોક્ષ તત્ત્વને ન માને, શ્રદ્ધા ન હોય તે મિથ્યાત્વ કહેવાય. સર્વજ્ઞએ કહેલા વચનોને ન માને તે મિથ્યાત્વ. એટલે સર્વાએ કહેલાં વચનોને જે ગુરૂ ભગવંતો કહે છે તે વચનોમાં શ્રદ્ધા ન રાખે તે મિથ્યાત્વ.
એટલે સુદેવ-સુગુરુના વચનની શ્રદ્ધા ન થાય તે મિથ્યાત્વ. સુદેવસુગુરુ-સુધર્મને કુદેવાદરૂપે માને, કુદેવ-કુગુરુ-કુધર્મને સુદેવાદરૂપે માને, હેય ભાવોને ઉપાદેયરૂપે માને અને ઉપાદેય ભાવોને હેય માને, સર્વજ્ઞ વીતરાગ પરમાત્મા પ્રત્યે, તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તનારા ત્યાગી, પંચમહાવ્રતધારી ગુરુ પ્રત્યે અને તેમણે બતાવેલ ધર્મ પ્રત્યે રૂચિ ન થાય તેવા જીવોનું જે ગુણસ્થાનક તે પ્રથમ મિથ્યાષ્ટિ ગુણસ્થાનક કહેવાય.
જિનેશ્વર ભગવંતના બધા વચનોને માને પરંતુ એક પણ અક્ષરની અશ્રદ્ધા કરે તો પણ તે મિથ્યાત્વી કહેવાય છે. કારણકે તે પોતાની બુદ્ધિમાં સમજાય તેટલું જ માને છે. પરંતુ સર્વજ્ઞના વચન ઉપર શ્રદ્ધા નથી.
- મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મના ઉદયથી જીવની આવી વિપરીત દૃષ્ટિ બને છે. તત્ત્વને અતત્ત્વ માને. અતત્ત્વને તત્ત્વ માને. આમાં દૃષ્ટિદોષ જ કારણ છે. મિથ્યાત્વ મોહનીયના ઉદયથી સુદેવાદિ ઉપર જીવની દૃષ્ટિ કુદેવાદરૂપ અને કુદેવાદિ ઉપર સુદેવાદિરૂપ બની જાય છે.
આ મિથ્યાત્વના જુદી જુદી રીતે અનેક પ્રકારો છે. જે નીચે મુજબ છે. મિથ્યાત્વના બે પ્રકાર છે [૧] (૧) લૌકિક મિથ્યાત્વ
(૨) લોકોત્તર મિથ્યાત્વ (૧) લૌકિક મિથ્યાત્વ- સાંસારિક પદાર્થો-સુખો મેળવવા માટે, મળેલાને સાચવવા માટે અથવા તેની વૃદ્ધિ માટે દેવ-દેવીઓની ઉપાસના કરવી તે લૌકિક મિથ્યાત્વ અથવા સંસારી દેવ-દેવીઓને વીતરાગ દેવ તરીકે માને છે.
