________________
સંવાદ પંચક રને સ્નેહ નહિ ત્યાં હદય કેમ વિરમે ? આપે તે મને સુખી કરવા માટે સુંદરમાં સુંદર અને બિલર જેવી રમણીય સુંદરીઓ સોંપી હતી, પરંતુ “સૌંદર્ય” અને “સ્નેહ” એ જૂદી જ ભાવનાઓ છે. એની આપને તેમજ મને ખબર નહતી. સૌદર્ય એ ભેગલિપ્સાને તૃપ્તિ આપી શકે છે. પણ હૃદયને સ્નેહ ઢળાવામાં એ એક જ હેતુ નથી. ટૂંકામાં એ બત્રીસમાંથી એકેમાં હું સ્નેહ અને શાન્તિ મેળવી શિકયો નહીં. પરંતુ તેમાં તેઓને દોષ નહતો. બિચારી અબળાઓ તે મને સુખી કરવા તલસ્યા જ કરતી હતી અને કયા ઉપાય આ હદય વિકસે તેને જ અભ્યાસ અહોનિશ કરતી હતી. પણ માછ! શું કહું? મારી દૃષ્ટિ એ સૌદર્યમાં માત્ર રક્ત, માંસ અને ચર્મનું જ દર્શન કરતી હતી. એ બત્રીશેમાં મારી ઇન્દ્રિયને ખેંચવાનું બળ હતું, પણ આ હૃદયને પિતાનામાં ભેળવી લે એવી શક્તિ એકકેમાં નહતી. છતાં ત્યાંયે પણ અધૂરી શાન્તિ અને અધૂરો આરામ અનુભવાતો હતો. કેમકે ત્યાં સુધી આ જિગર ઉપર એકકે સખ્ત ક્રેક લાગ્યો નહોતો, અને કાળ સરળપણે તેનું કાર્ય કર્યો જ હતું. આજથી બે વર્ષ ઉપર એક “ધકક' અનુભવ્યો હતો અને તે પ્રસંગે મારી દષ્ટિને કંઈક વિશાળ અને સત્યગ્રાહી બનાવી હતી. મને તે વખતે સમજવું કે હૃદય ઉપર જે ધક્કા લાગે છે તે કાંઇક ને કાંઈક આવરણુ ખસેડી આત્માને અંદરના ઊંડા ભાગમાં દોરી જાય છે.
ભજઃ બેટા! એ પ્રસંગથી તો હું હજી અધારામાં જ છું. અને તેની વાત સરખી પણ તે કરી નથી. હું તો એમ જ માનું છું કે તેને કશી વાતને તે નથી, અને તું આ ગગનચુંબી મહાલયમાં આરામ અને સુખનો જ અનુભવ કર્યા કરે છે. ભાઈ, તને શી વાતે ખામી હતી? એ દુઃખને ઈતિહાસ મારાથી કેમ આજ સુધી તે ગુપ્ત રાખ્યો ?
