________________
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર જેશભર્યા પ્રચારને કારણે વેદધર્મ પર ન ભુંસાય એવી યજ્ઞહિંસાના ત્યાગની ઊંડી છાપ પડી છે. જેને લોકમાન્ય બાલગંગાધર તિલકે પણ સ્વીકાર કર્યો છે. બૌદ્ધ દર્શનને પણ જૈન ધર્મે જગાવેલી આ નવી હવાથી પ્રભાવિત બની માંસાહારને પાપ માનવું પડ્યું તેમ જ એ સમયમાં લખાયેલા “લંકાવતાર' નામના ગ્રંથમાં ભગવાન બુદ્ધને મુખે કહેવડાવવું પડ્યું કે “હે ભિક્ષુઓ! હું સર્વ જીવ પ્રત્યે દયા-કરુણું ભાવથી જોનારે માંસાહાર કરી શકું ખરો? માંસ લેલુ૫ ભિક્ષુઓએ જ મને માંસ ખાનારે ઠરાવી–વિનયપિટકમાં પણ એવા વિકૃત પાઠ ઘુસાડી દીધા છે. બાકી હું સર્વ જીવો પ્રત્યે દયા-કરૂણભાવ દર્શાવનાર માંસાહારને પ્રમાણ જ કેવી રીતે શકું ? “આમ લંકાવતાર પર પડેલે પ્રભાવ એ જૈન પરંપરાની વિશુદ્ધિનું અને ભારતવ્યાપી મેળવેલા મહાવિજયનું પ્રબળ પ્રમાણ છે. સંપ્રતિનું આગમન :
સંપ્રદાયના પ્રસારની અપેક્ષા જનતાના નૈતિક ધરણને ઊંચું ચડાવવાની જ જેમની કામના હતી એવા એ મુનિવંશની નિષ્કામ સેવાથી આકર્ષાઈને જ બૌદ્ધ જગતમાં ધર્મ સમ્રાટનું પદ પ્રાપ્ત કરનાર મહારાજા અશોકના પૌત્ર અને ઉત્તરાધિકારી સમ્રાટ સંપ્રતિએ જૈન ધર્મને સ્વીકાર કર્યો હતો અથવા તો એમ કહી શકાય કે એ વીર મુનિઓના સંકલ્પનો જ એ પરિપાક હતો. એથી એના આગમન બાદ પણ જૈન ધર્મના પ્રચાર-પ્રસારને ઠીક ઠીક વેગ મળ્યો હતો.
સેંકડો-હજારે મંદિર મૂતિઓ ભરાવાને કારણે સંપ્રતિ જૈન ધર્મના ઇતિહાસમાં અમર બને છે, પણ દુઃખની વાત છે કે જે મુનિઓએ સહેજ પણ યશની કામના વિના દેશ–પરદેશમાં ઘૂમી અપાર યાતનાઓ-કષ્ટ–વિરોધો અને ઝંઝાવાતો વચ્ચે પણ અદ્ભુત પરાક્રમ દાખવી જે ભવ્ય–ગૌરવશાળી અને તેજસ્વી ઈતિહાસ નિર્માણ કર્યો છે એમની એવી નોંધ સરખી પણ કેણે લીધે છે?
