________________
ધરાવનારી થાય છેતે જ પ્રમાણે મંત્રાક્ષ પણ વિવિધ મુદ્રા, ન્યાસ, મંડલ તથા વર્ણ (રંગ) વગેરેના પ્રગથી તેમ જ વિવિધ રીતે સંજના કરવાથી અનેક પ્રકારનાં અદ્દભુત ચમત્કારી કાર્યો કરી શકે છે. એ હેતુથી મંત્રના વિધિવિધાનો તથા આમ્નાયના અનેક ગ્રંથો રચાયેલા છે.
આવા મંત્રાક્ષરોમાં પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કારમંત્ર એ સૌથી શ્રેષ્ઠ મંત્ર છે. ભગવાન મહાવીર દેવથી માંડીને રચાયેલા આજ સુધીના વિપુલ સાહિત્યમાં નમસ્કાર મહામંત્રને અચિન્ય અને અપાર મહિમા ઠામ ઠામ વર્ણવેલે છે. જૈનોના બધા વિભાગોમાં આ મંત્રને મહિમા સૌથી શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવ્યા છે. આ મંત્ર જેમાં ઘેર ઘેર પ્રસિદ્ધ છે. જૈનધર્મનું કંઈ પણ શાસ્ત્રીય જ્ઞાન ન ધરાવતે હેય તે પણ પ્રત્યેક જૈન ઓછામાં ઓછું “નમસ્કાર મહામંત્ર જેટલું તે જ્ઞાન ધરાવતે જ હોય છે અને સુખ-દુઃખ આદિ તમામ પ્રસંગમાં આ મંત્રનું સ્મરણ કરતા હોય છે. આ મંત્રનું સમરણ પરમલાભ દાયક છે, એમ બધા જ જેનો પરાપૂર્વથી માનતા આવ્યા છે અને માને છે.
નમસ્કાર મહામંત્રની આટલી બધી ઉત્કૃષ્ટ પ્રતિષ્ઠા શા કારણથી છે, એને વિચાર કરતાં એમાં બે કારણે મુખ્યતયા જણાય છે. એક તે એની શબ્દજના જ એવી છે કે જે પરમકલ્યાણ અને અભ્યદયને સાધે છે. બીજું તેના અર્થ રૂપે વાચ્ય જે પંચ પરમેષ્ઠિઓ છે તે જગતમાં સૌથી શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ આત્માઓ છે. તેથી વધારે ઉત્તમ બીજા કેઈ આત્માઓ વિશ્વમાં છે જ નહિ.
