________________
પ્રકારનાં દુઃખ પૈકી કઈ પણ દુઃખથી જગતના પ્રાણીઓ હમેશાં નાના પ્રકારનાં દુઃખને અનુભવતા હોય છે. આ દુઃખમાંથી બચાવી લેવાની આપણી કલ્પનામાં પણ ન આવે એવી અદ્ભુત દિવ્ય શક્તિ મંત્રાક્ષમાં ભરેલી હોય છે. તેથી જ પરમ પુરુષાર્થ સ્વરૂપ મોક્ષના ઉપામાં મંત્રગ ઘણું જ મહત્ત્વનું સ્થાન ધરાવે છે.
“ मननात् त्रायते यस्मात् तस्मान्मन्त्रः प्रकीर्तितः ।”
મનન કરવાથી જે અક્ષરે આપણું રક્ષણ કરે તે અક્ષરેને મંત્ર કહેવામાં આવે છે?
આપણી સ્કૂલ બુદ્ધિથી સામાન્ય લાગતી તે તે વિશિષ્ટ વનસ્પતિઓમાં ભયંકરમાં ભયંકર અનેક વ્યાધિઓને નાશ કરવાનું તથા શારીરિક અને માનસિક પુષ્ટિ તથા તુષ્ટિ કરવાનું પ્રબળ સામર્થ્ય રહેલું હોય છે. આયુર્વેદનું સમગ્ર શાસ્ત્ર વનસ્પતિઓના સામર્થ્ય ઉપરજ રચાયેલું છે અને શારીરિક તથા માનસિક સુખ માટે અસંખ્ય મનુષ્યો એને આશ્રય લેતા આવ્યા છે, તે જ પ્રમાણે આપણી બુદ્ધિથી સામાન્ય લાગતા એવા કેટલાય અક્ષરે છે કે જેમાં વિવિધ કાર્યો નીપજાવવાનું અગાધ સામર્થ્ય ગુપ્ત રીતે રહેલું છે. ચગી પુરૂષો પિતાની દિવ્ય દૃષ્ટિથી આ સામનો સાક્ષાત્કાર કરીને વિવિધ કાર્યો માટે જે વિવિધ અક્ષરની જના કરે છે તે મંત્રાક્ષરોને નામે ઓળખાય છે.
ઔષધિઓ જેમ ભિન્ન ભિન્ન અનુપાને સાથે લેવાથી તેમ જ ભિન્ન ભિન્ન રીતે મિશ્રણ કસ્વાથી વિવિધ સામર્થ્ય
