________________
સાતમું :
૯ ૪૭ : શ્ર અને શનિ હિંસા, જૂઠ, ચેરી, મિથુન અને પરિગ્રહ એ પાંચ બાબતોથી કર્મને આસવ થાય છે અને મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય, પ્રમાદ તથા ગવડે તેને આત્મા સાથે બંધ પડે છે, તેથી આશ્રવ અને બંધ સર્વથા હેય છે.
સમ્યફપ્રવૃત્તિ [ સમિતિ ], નિગ્રહ [ ગુપ્તિ], તિતિક્ષા [ પરિવહોને સહન કરવાની શક્તિ], ક્ષમા વગેરે દશ પ્રકારના ગુણે, શુભ ભાવના અને ઉત્તમ ચારિત્રવડે કર્મોને સંવર થાય છે તથા છ પ્રકારના બાહા અને છ પ્રકારના અત્યંતર તપવડે કર્મની નિર્જરા થાય છે, તેથી સંવર અને નિર્જરા સર્વથા ઉપાદેય છે.
જે આશ્રવ અને બંધને હું ત્યાગ કરીશ તથા સંવર અને નિર્જરામાં પુરુષાર્થ કરીશ તે મને અનંત-અનંત સુખનું નિધાન એવું મોક્ષ જરૂર મળશે. એ જ મારું અંતિમ ધ્યેય છે અને તેમાં જ હું અવિચલ રહીશ.
પરમાર્થસંસ્તવ અથવા તત્ત્વવિચારણને પુનઃ પુનઃ આશ્રય લીધા વિના જીવ અને જડની જુદાઈ યથાર્થ પણે અંતરમાં ઉતરતી નથી, એટલે જ એવાં દેહ, ઈદ્રિય અને મનને “હું” માની લેવાની ભ્રાંતિ થાય છે અને જે ખરેખર “હું” છે તેમાં હુંપણની બુદ્ધિ થતી નથી. તાત્પર્ય કે-તત્ત્વવિચારણુ બહિર્મુખતામાંથી અંતર્મુખતા તરફ લઈ જાય છે અને તે જ એનું ખરેખરું મહત્વ છે. આ કારણે પરમાર્થસંસ્તવ કે તત્ત્વવિચારણને શ્રદ્ધાનું પ્રથમ અંગ માનવામાં આવ્યું છે.
