________________
આરાધનાને માર્ગ આત્મામાં અન્ય રૂપે પરિણમતે કમેને પ્રવાહ અટકાવ, એ શ્રી જિનાજ્ઞાને સાર છે, અને એ જ કારણે કમને આશ્રવ કરાવનારી ક્રિયાઓ ત્યાજ્ય છે અને આવતાં કર્મોને રોકનારી કિયાઓ ઉપાદેય છે. - શ્રી જૈનશાસને આરાધનાના અંગ તરીકે દર્શાવેલા પ્રત્યેક અનુકાનનું આ તત્વ છે. એણે દર્શાવેલ એક પણ અનુષ્ઠાન એથી વિપરીત ફળને આપનારું નથી.
એટલા જ માટે શ્રી જૈનશાસનનું વચન અવિસંવાદી ગણાય છે. એણે પ્રરૂપેલા સિદ્ધાન્ત કે આચરવા માટે ઉપદેશેલા આચારે પરસ્પર અવિરુદ્ધ છે, તેથી કેઈથી પણ ખંડિત થઈ શકે એવા નથી.
કર્મોદય અને કાર્યવાહીએ યાને કરણ :
અભક્ષ્ય-ભક્ષણને ત્યાગ કરનારા પણ રેગથી ગ્રસ્ત રહેતા હોય, તે તેનું કારણ તેમણે કરેલ અભક્ષ્ય-ભક્ષણને ત્યાગ નથી, કિન્તુ પૂર્વ કર્મોદયજન્ય આશાતાને ઉદય જ છે અથવા આ ભવમાં આચરેલી બીજી અનિષ્ટ બદીઓનું ફળ છે.
મહા આરંભ આદિને જીવનપર્યત ત્યાગ કરનારા વ્રતધારી આત્માઓ પણ દયાની લાગણી વગરના દેખાતા હોય, તે તેનું કારણ તેમને આરંભાદિકને ત્યાગ નથી, કિન્તુ તેમનામાં રહેલી અન્ય અને ગ્યતાઓ છે. આરંભાદિને ત્યાગ તે તેમના જીવનમાં તે ત્યાગ પૂરતી કમળતા લાવે જ છે. શરત એટલી જ કે, એ ત્યાગ દંભરૂપ હવે જોઈએ નહિ. - અહીં કર્મોદયવશ થતી અયોગ્ય કાર્યવાહીઓને દંભરૂપ માની લેવાની પણ આવશ્યકતા નથી. દંભરહિત મહાપુરુષો પણ અશુભ કર્મોના ઉદયને આધીન થઈ જઈ ન કરવા એગ્ય કર્મો કરી નાખે છે. પરંતુ તેમાં તેઓની (તેવી) ચિત્તવૃત્તિ નહિ હેવાથી, અગ્ય કાર્યવાહી થઈ જવા છતાં પણ, તે જ જન્મમાં તે મહાપુરુષને ઉદ્ધાર પણ થઈ શકે
