________________
'કજ
શ્રી જૈન ધર્મના તત્વનો ટુંકસાર.
એકેક જીવના નીકાય, વર્ણ ગંધ, રસ, સ્પર્શ સરખો હોય તે એક ની કહેવાય જેમકે ગોબરનું છાણું એક યેની ગણાય છાણામાંથી વછી, કૃમી, કીડા પ્રમુખ ઘણું જીવો ઉપજે છે પણ તે સર્વની ની એક ગણાય તે સર્વ જુદા જુદા કુળ કહેવાય. તેવા કુળ એક કોડા કડી સતાણું લાખ કેડી પચાસ હજાર કડી એટલી સંખ્યા થાય. ચારે નિકાયના દેવતા. અને થાવર એકેંદ્રિ પૃથ્વીકાયાદિ તથા સાતે નારકીની એ સર્વેની યેની ઢાંકેલી હોય ગુપ્ત હોય કઈ દેખે નહીં;
૧ દેવતાની ની દેવદુષ્ય ઢાંકેલી દેવશયનીય હોય તેના વિચાલે દેવ ઉપજે છે.
૨ એકંકિની પેની સ્પષ્ટ પણે જણાય નહીં.
૩ નારકીને ઢાંકેલા આળા ગોખના આકારે છે ત્યાં નારકી ઉપજે ને નીચે પડે.
૪ વિગલેંદ્રિ તથા સંમુર્ણિમ તિર્યંચ પંચેદ્રિ તથા સંમુઈિમ મનુષ્ય એ પાંચની ની પ્રગટ કહેવાય કેમકે તેનું ઉત્પત્તિ સ્થાનક છે તે પ્રગટ પણે જળાશય પ્રમુખ છે.
૫ ગર્ભજ પંચેકિ તિર્યંચ તથા મનુષ્યની યેની ઢાંકેલી તથા પ્રગટ બે પ્રકારે હોય કારણ કે મનુષ્ય તિર્યંચ ન ગમે બહાર પેટ મોટું દેખાય છે અને માંહે દેખાય નહી માટે બે પ્રકારે છે.
