________________
૧૬૨ શ્રી જૈન ધર્મના તત્વોને ટુંકસાર. યુષ્ય કર્મની ચાર પ્રકૃતિ ભવવિપાકીની ગણી છે. કારણ કે ચરમ શરીરી જીવ પૂર્વ બંધ શેષ ત્રણ ગતિના દલિકને મનુષ્ય ગતિના એક આયુષ્યમાં સંકમાવી ઉદયાવળીમાં આણી વેદીને ખપાવે. પ્રદેશથી કર્મવેદ્યા વિના છુટે નહીં અને આયુષ્યમાં સંકમાવ્યા વિના મેક્ષે જાય નહીં તેથી આયુષ્ય સંકમાવે પછી તેને પરભવાયુને ઉદય કોઈ પ્રકારે હોય નહીં. સ્વભાવને જ ઉદય હાય માટે ભવવિપાકી કહીએ.
૧૫ પુગળ વિપાકી=જે પિતાની શક્તિ શરીરાદિ પુદંગળને વિષે દેખાડે એ પ્રકૃતિએને કરેલે ગુણ અવગુણ શરીરાદિ પુદગળને હેય તે નામકર્મની ૩૬ છે તે (નિર્માણ, સ્થિર, અસ્થિર, શુભ, અશુભ, તેજશ, કાર્મણ, વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ, અગુરુલઘુ એ બાર પ્રકૃતિ ધ્રુદયી છે તે અનુક્રમે અંગે પાંગ કર્મ પુગળનું ઠામઠામ જોડનાર છે જેમકે હાડ દાંતને સ્થિરબંધ, લેહી લાળને અસ્થિરબંધ તથા કેઈ શુભ, અશુભ તથા વર્ણ ચતુષ્ક પુદ્દગળાદિને વિષે હોય તેથી તથા તનુચતુષ્કની અઢાર પ્રકૃતિ (ઔદારિક, વૈકિય, આહારક ત્રણ શરીર ત્રણ ઉપાંગ છ સંઘયણ, છ સંસ્થાન, તે પણ પોતાની શક્તિ પુદ્દગળને વિષે દેખાડે છે. તથા ઉપઘાતના ઉદયે અંગુલી પ્રમુખ વધારે હોય, સાધારણને ઉદય શરીર પર્યાપ્તી પુરી કર્યા પછી આવે તેથી ઘણા જીનું એક શરીર તથા પ્રત્યેક નામ પણ શરીરાશ્રિત છે
