________________
શ્રી જૈન ધર્મના તત્વોનો ટુંકસારે.
દુઃખદાયી હોય તે કર્મને રસ કહેવાય કોઈ લાડુ નાને હોય કઈ માટે હોય તેમ કોઈ કર્મનાં પુગળ ડાં હોય કોઈનાં વધારે હોય તે પ્રદેશ કહેવાય. એ ચારે પ્રકારનું વિશેષ વર્ણન આગળ કર્મ ગ્રંથમાં આવશે. હવે એ કર્મ પ્રકૃતી આઠ પ્રકારની તેના ઉત્તર ભેદ ૧૫૮ છે તે બતાવે છે.
૧ જ્ઞાના વરણની પાંચ તે કર્મ આંખના પાટા જેવું છે. જેમ પાટો બાંધવાથી આંખે જોઈ શકાય નહીં તેમ જ્ઞાનના આવરણથી જ્ઞાન થાય નહીં તે.
૨ દર્શના વરણી=નવ પ્રકારનું છે તે કર્મ પિલીયા જેવું છે જેમ પિળીયે રાજા પાસે જવાનાદે તેમ દર્શના વરણના ઉદયથી જીવને સ્વભાવ સર્વ વસ્તુ દેખવાને છે છતાં કઈ વસ્તુ દેખે નહીં.
( વેદની કર્મની બે પ્રકૃતિ છે તે કર્મ મધે ચોપડેલી તરવારની ધાર જેવું છે જેમ મધ ચાટતાં મીઠાશ લાગે તે શાતા અને ચાટતાં જીભ કપાય તે અશાતા વેદની.
૪ મેહની કર્મની ૨૮ પ્રકૃતિ છે મદિરાની છાક સમાન એ કર્મ છે જેમ મદીરા પીનારને હીત અહીતની ખબર રહેતી નથી તેમ મેહની કર્મને વશથી જીવ ધર્મા ધર્મને સમજે નહીં.
પ આયુષ્ય કર્મની ચાર પ્રકૃતિ છે. તે કર્મ હેડ જેવું છે જેમ હેડમાં (કેદમાં) નાખેલો માણસ રાજાના હુકમ
