________________
મુક્તિ
ઉત્પન્ન કરે છે. પ્રમાણપત ભેગ પણ સ્વતંત્ર સુખરૂપ નથી કિન્તુ દુઃખના પ્રતિકારરૂપ બનીને સુખનો અનુભવ કરાવે છે. તેથી ભેગ સુખને અનુભવ એ કેવળ દુ:ખના પ્રતિકાર સ્વરૂપ છે કિન્તુ સ્વતંત્ર સુખના અનુભવ સ્વરૂપ નથી.
સાંસારિક ભેગે એ અજિર્ણાદિ યા જવરાદિ દ્રવ્ય રોગોનાં કારણ, મહાદિ કે તૃષ્ણાદિ ભાવ રેગેનાં કાર્ય તથા સુધાદિ અને શીતાદિ શારીરિક વિકારનાં શમનરૂપ હોવાથી તેને સુખ તરીકે ઓળખવા કરતાં રોગ તરીકે ઓળખવા એજ શાસ્ત્રકારોને ઈષ્ટ છે. ભેગેનું એ રેગસ્વરૂપ “અક્ષિકલ્પ આત્મા ઓજ જાણી શકે છે. ચામડી જેમ પિતા પર પડેલા ઘણું પણ કચરાને જાણી શકતી નથી અને ચક્ષુ પિતા પર પડેલ એકાદ રજકણને પણ સમજી શકે છે તથા ઝટ તેને દૂર કરવા પ્રયાસ કરે છે, તેમ “અક્ષિકલ્પ યા “ચક્ષુ૫”જ્ઞાનિ પુરૂષ સાંસારિક સુખોપભેગની પૂર્વ, પશ્ચાત્ અને વર્તમાન અવસ્થાને યથાસ્થિત રીતે ઓળખી શક્તા હોવાથી તેનાથી દૂર રહેવા સતત પ્રયાસ કરે છે. એ જાતિની સૂક્ષમ બુદ્ધિ જ્ઞાની અને સંયમી આત્માઓમાં જ આવી શકે છે પણ બીજા અજ્ઞાની કે અસંયમી આત્માઓમાં તે સમજણ શક્તિ આવી શકતી નથી.
પ્રશ્ન મેક્ષમાં જ સાચું સુખ છે, તેનું શું કારણ?
ઉત્તર મેક્ષમાં જ સાચું સુખ છે કિન્ત સંસારમાં નથી, તેનું મુખ્ય કારણ સંસારમાં જેટલા જીવે છે, તે બધા રાગ, દ્વેષ અને મેહ સહિત હોય છે. જીવની એ ત્રણે પ્રકૃતિઓ પરમ સંકલેશ સ્વરૂપ છે. એ ત્રણની હયાતિમાં જીવને જે સુખ હોય છે, તે અસ્થિર, ચંચળ અને દુઃખ મીશ્રિત હોય
