________________
[ ૩૧૬]
પ્રભાવિક પુરુષ : રહ્યા છે. જો કે અમારા સિદ્ધાંતમાં શ્રેષ્ઠ સ્થાન તે જાગર ઉજાગર દશાને છે પણ જ્યાં સુધી દર્શનાવરણીય કર્મને જડમૂળથી ઉચછેદ ન થાય ત્યાં લગી એ આવી ન જ શકે. વળી પાદવિહાર અને આવશ્યક ક્રિયારત જીવન એટલે દિવસના પરિશ્રમના અંતે આ પ્રકારની મીઠી નિદ્રા અમને તે સહજ છે. તારા પ્રાણુરક્ષણના એક જ ધયેયથી સંસારી રંગે રંગાયેલું તારું ધ્યાન હું સાંભળી રહ્યો છું. એક વાર ફરીથી યાદ આપું છું કે તને પહાડ સમું લાગતું આ કણ જ્ઞાની ભગવંતના જ્ઞાનમાં કર્મરાજના જે જે પયંત્રની લાંબી હારમાળા જેવાયેલી છે એમાં કંઈ જ વિસાતમાં નથી. છતાં દુઃખિયારાને આશ્વાસન દેવું, યથાશક્તિએ તેનું દુખ નિવારણ કરવા પ્રયાસ કરે, એ માનવતાનું લક્ષણ છે. એટલું જ નહિં પણ સંત માટે પરમ પરમાર્થ છે. ક્ષણે વીતે છે. પ્રાત:કાળના ભણકારા સંભળાય છે. મુસાફરખાના સમા આ જગતમાં એકત્ર થયેલા આપણે ઉષાના કિરણે ફુટતાં જ નિરાળા પંથે પ્રયાણ કરી જશું, માટે એ દુઃખ સૂચવતા સમાચાર સત્વર બેલી નાખ.”
“મહાત્માજી! સાચે જ બે દીકરીના રંડાપાના સમાચાર સાંભળ્યા છતાં આ દુર્ભાગી હજુ જીવે છે.”
આ બધું સાંભળીને સંસારને લાત મારનાર સંત ઘડીભર મૌનસ્થ બની ગયા. સંત હતા છતાં માનવહૃદયવિહુણા નહતા. પિતાનું પૂર્વજીવન તદન વીસારી નહોતું દીધું. કેઈ અને ખી પળે એ પ્રતિ માનસિક પ્રકાશ ચમકી જતો. જાણે અલ્પકાલીન સમાધિમાંથી જાગ્રત બની ન ઉચ્ચારતા હોય તેમ એ સંત બોલ્યા:
