________________
ચાવડે સંઘાર
ગઢનાં બારણું ઊઘડ્યાં ન ઊઘડ્યાં ત્યાં તે ચાવડાના સંધારે ગઢમાં પિસવા માંડ્યા. માંડમાંડ એમને પાછા કાઢયા, માંડમાંડ ગઢના દરવાજા પાછા બંધ થયા ને દસબાર ભૂમિયા બહાર રહી ગયા, તે કપાઈ ગયા !
સેલ શેઠે જામ રાયલને ધીરજના લાભ વર્ણવી બતાવ્યા : આપણે ગમે તેમ તોય સમય સર સાવધ થયા છીએ. હજી એ લેકે ગઢમાં પેસી શકયા નથી, પસી શકશે નહિ. આપણે આમ ને આમ મહિને કાઢી નાંખીશું, પણ ચાવડાથી મહિને નહિ કઢાય.'
પરંતુ રાયેલ જામના હૈયા ઉપરથી આ વાતે, જાણે પથ્થર ઉપરથી પાણીની જેમ, સરી જતી હતી. એને તે કોઈ પણ રીતે, ધિંગાણું કરવું હતું; ચાવડાને બતાવી જ દેવું હતું ! ને બીજા કશા કરતાં એની આવી આંધળી રજપૂતવટનું ગઢ ઉપર મોટું જોખમ હતું.
ને એ જોખમની સેલ સંધપતિને મોટી ફિકર હતી; હીરા શેઠનેય એની ફિકર હતી.
એવામાં જગડૂ દોડતો એના બાપની પાસે આવ્યો, બેલ્યોઃ
બાપુ! આ ધિંગાણું જે આમ ચાલશે ને તે જામ વહેલા કે મેડા પણુ ગઢનાં બારણાં ઉઘડાવીને પિતે રણુરંગ માણવા નીકળી પડશે ને વસતીને લૂંટાવી દેશે ! એમને જોઈએ છે કેવળ વશેકાઈ. જે ચાવડાને જ જીવતે ઝાલીને એમને આપીએ, તે વશેકાઈ વધે કે નહીં, કે કંથકેટના નામે કાળઝાળ ચાવડાને જીવતે ઝા ખરે?'
સંઘપતિ સોલ હસ્યાઃ “બાપ, તું હજી બાળક છે ને ધિંગાણું એ તે મોટેરાનાં કામ છે.” “ના. પણ ચાવડાને જીવતે પકડી લાવ્યા હોઈએ તે ?'
અરે ગાંડા ! એ હજામ હજી ક્યાં પેદા થયો છે, કે જે સિંહના નખ ઉતારવા જાય ?'
