________________
અકાત
6
કહે ! '
૨૮૫
જો, સાંભળ. આ બધું જ્યારે પૂરું થશે ને, ત્યારે આપણે કદાચ રસ્તાનાં રખડતાં ભિખારીઓ પણ થઈ જઈ એ ! ઈરાન અને મસ્કત, જાવા અને બરાસ×, ખત્તા અને ખાના, વિજય,* અહિàાલ અને લંકા—બધે જ સ્થળે મારાં સાધન અને સામગ્રી, મારી દોલત અને સંપત્તિ, મારી શાખ અને આબરૂ કેવળ આ એક જ કામ માટે વપરાય છે. સિવાય અનાજ અત્યારે ખીજી કાઈ ખરીદી થતી નથી. આપણું કાઈ વહાણુ ખીજા કાઈ કામમાં રોકાતું નથી. આ બધું પૂરું થશે ત્યારે...ત્યારે.. આપણે કદાચ કાંઈ જ નહિ હોઈ એ ! '
4
તે એમાં શી ફિકર છે? આ બધું એક વાર હેમખેમ પૂરુ થાય, પછી બીજી મનીષાયે શી છે? ભાગ ભગવવામાં આપણે કાં મણા રાખી છે ? કુબેર ભંડારીને ભોગવવા નિહ મળ્યું હાય એટલું મેં તે તમે ભાગવ્યું છે ! હીરા અને મેતીથી તે આપણાં સંતાને પાંચીકે રમ્યાં છે ! નવલખ અંબર એક વાર પહેરીને ખીજીવાર આપણે વાપર્યું નથી. આપણે આંગણેથી કાઈ ભૂખ્યા-દુખ્યા પાછા ગયા નથી. ભગવાને આપણી પત રાખવામાં મણા રાખી નથી. મારા નાથ ! તે આ એક પત પાર ઉતારે...પછી કદાચ ભિખારી થવું પડે તાય શું ? ભગવાનને શું એક જગડૂની ફિકર છે ? લાખોની ફિકર ભળાવવા તો એણે આપણને આટલું આપ્યું. એના મહાકાય માં આપણા આટલા ઉપયેાગ થયા એ શું એ છે? મને જરાય રેંજ નથી. '
જગડૂને એની પત્નીનેા સાથ હતા, એનાં સંતાનેાને સાથ હતા. એને રાતદિવસ ખીજૂ કાંઈ કામ ન હતું, બીજી કાઈ ચિન્તા નહેતી.
*
× જાવા પાસે એક બેટ છે. ત્યાં કપૂર અને અનાજ ખૂબ થાય છે. ત્યાંથી આપણા દેશમાં અનાદિકાળથી કપૂર આવતું એટલે આજ પણ ત્યાંથી આવતા કપૂરને આપણે ખરાસકપૂર કે કપૂરબરાસના નામથી એળખીએ છીએ.
આજે સિયામ અને ફ્રેન્ચહિન્દી ચીન કહેવાય છે તે પ્રદેશનું નામ વિજય હતું અને ત્યાં દક્ષિણના પાંડચોનું રાજ્ય હતું.
