________________
ગધેડાને શીંગડાં ઊગ્યાં !
२१८
પણ વ્યવહારમાં તે ધંધાદારી સ્થિરતા, ધંધાદારી ભાઈચારો અને ધંધાદારી બિરાદરી જ લગ્નવ્યવસ્થાને ઝોક આપે છે.
બાડાના જામ હમીરને જગડૂશા સાથે પ્રીત બંધાઈ ને એને કુંવર રાજકાજ, જાગીર ને જમીનના ઝઘડાઓ છેડીને જગડૂશા સાથે વહાણવટે ચડવાને ગાધવી ચાલી નીકળ્યો. ત્યાં એને ચાવડા સંધારની કન્યા સાથે પ્રેમરંગ લાગી ગયા. એ લગ્ન થયાં. ને એ લગ્નમાંથી ભવિષ્યની સાહસિક વાઘેરની દરિયાસારંગ કેમ જન્મી. ને હમીરના કુંવર ને ચાવડા સંઘારની કાબાન્યાના પરિવારે તે ગુજરાતના વહાણવટાની તવારીખમાં ને ગુજરાતની આઝાદીની લડતમાં અમર નામ રાખનારી માણેક શાખા જન્માવી.
આંખના પલકારામાં, કોઈ જાદુગરની લાકડી ફરે એમ, સંઘાર બિરાદરી જાણે ઓગળી ગઈ. હજાર હજાર વર્ષથી દરિયાલાલના દેશદેશના–ઈરાન ને મસ્કત, ગુજરાત ને મલબાર, ભરૂચ ને લાટના અમરજિત જોદ્ધાઓ જે નહોતા કરી શક્યા એ જગડૂના હાથે પાંચસાત વર્ષમાં થયુંઃ સંધાર બિરાદરી ઓગળી ગઈ; એની બે કાળા અને કાબાની મહાન જાત જાણે દયિયાલૂંટની ચોપાટને ફેકીને બેઠી થઈ ગઈ. કાબાઓમાંથી વાઘેરો ને ખારવાઓ, મોટાઓ ને લંધાઓ થયા; કાળાઓમાંથી આયર, મેર, જેઠવા,વણઝારા અને વરતનિયા થયા.
જમાનાના પૂરમાં જે ન ઘસડાયા ને જે ચેડાઘણા સંઘારવટને વળગી રહ્યા તે કેવળ પિશિત્રા ને કાળુભારના બેટ-બેટડાઓમાં વસવાટ કરી રહ્યા.
ભદ્રેશ્વર-ભદ્રાવતીની શોભા તે કંઈ અનેરી હતી. એની નેમ કે શાહીબંદર બનવાની ન હતી; એની નેમ તે ગુજરાત, કચ્છ, મારવાડ ને સિંધની ભારે અવ્યવસ્થામાંથી જેમને શાંતિ, ઉદ્યમ, પુરુષાર્થ ને અવકાશ જોઈતાં હતાં એમના આશરાને ગઢ બનવાની હતી.
ને એ એને કાળમીંઢ પથ્થરને કેટ હતે. એને માટે બરડા
