________________
પાપ તારું પરકાશ રે!
૨૩૫ વહાણ આપણા મલકનું હોવું જોઈએ, એમાં તે ને નહિ. ચોપડમાં માક્લીનું તેલ આપણા મુલક વગર દરિયાલાલમાં બીજું કોઈ વાપરતું નથી. બાકી દેવાનું હોય કે ના હોય એ હું ના કહી શકું.
“ઘઘાના બારૈયા કોળી સુતાર વિના આવી વાઘરાધાર બીજે ઠેકાણે પડતી નથી–નીચેથી પંખતી ને ઉપરથી સાંકડી; એટલે ખંભાતમાં એકબીજા ઉપર પાટિયે પાટિયું ગોઠવે છે એમ નહિ પણ વાઘરાધારની અંદર ઉપરનું પાટિયું નીચેથી ધારમાં સેરવે, નીચેનો ભાગ પંખતા હોય એટલે પાણી પીને પાટિયું લે ને પછી જડબેસલાક થઈ જાય. આને માટે ખાસ મલબારી સાગનું જ પાટિયું જોઈએ. આ સાગ મલબારી છે. આ વાધરાધાર ઘોઘાની છે. આ વહાણ ઘોઘાનું.”
“પણ કઈકે એને સળગાવ્યું હોય એમ કેમ કહેવાય? કદાચ પિતમારી આગ લાગી હોય તે ?”
પિતમારી આગ સાપણમાં ન આવે, મોટા શેક, ને તેય બહારથી.”
હા, એ ખરું. ને વળી આપણે છીએ પણ મકરાણી કાંઠીના દરિયામાં, જ્યાં પીથલ સુમર પકડેલાં વહાણને કાં તો ડૂબાવી દે છે ને કાં તે સળગાવી મૂકે છે.' - પિંજરિયાને સાદ એમની વચમાં આગના ગોળાની જેમ ફાટયો:
નાખુદા, નાખુદા ! સમાલ ! જહાજ !...જહાજ !...જહાજ !.. મકરાણી કાઠી દીમનું. જમણ અત્રીએ..જહાજ !..જહાજ !... જહાજ !પીથલ સુમરનું જહાજ !...સુમરાની આરમાર...નાખુદા, સમાલ! નાખુદા, સમાલ...જમણ અત્રી..મકરાણી કાઠી...જહાજ પીથલ સુમરાની આરમાર !'
દૂર દૂર સીમમાં એક જહાજના સઢને ઊંચે આવતે એમણે જોયે.
