________________
૨૦૨
જગતશાહ
“વાણિયા! હું અત્યાર સુધી તારી રીતરસમ અને તારે વ્યવહાર, તારી હામ અને તારી કાળજી જોયા કરતો હતો. મેં તેને વહાણ ઉપર કહ્યું હતું તેમ, વાણિયા મને પસંદ નથી, કેમ કે એ મને ખંભાતમાંથી કાઢવા માગે છે. જૈન મને પસંદ નથી, કેમ કે એ લેકે મારી સરસાઈ કરવા માગે છે ગુજરાતી મને પસંદ નથી, કેમ કે એ લેકે મારા અને ભરૂચના દુર્ગપાળ સંગ્રામસિંહ વચ્ચે વિખવાદ કરાવવા માગે છે. એ સહુ સોદાગરી કરવાનું આવે છે; પણ સોદાગરીની સાથે રાજરાજની, લેકવહેવારની, ધર્મ-સંપ્રદાયની ને મતમતાંતરની વાત પણ લાવે છે. છતાં હવે તને મારી એ કોઈનાપસંદગી નડવાની નથી, કેમ કે મેં જોયું કે તું સાચો સોદાગર છે, દરિયાલાલને સારો દીકરો છે! મારી અનુભવની વાણી છે, અગર મારી દુવા તને પહોંચતી હોય તે મારી દુવા છે, કે દરિયો તારા મનની મનીષા પૂરી કરશે. આવતી કાલે તું શાવક મને ચહેરની પેઢી ઉપર જજે. તને બેલાવવાને માણસ આવશે.'
જી!”
મેં કહ્યું છે એમને. એ લેકે ઈરાનની સોદાગરીના મારા આડતિયા છે. તારે જે જોઈએ, એટલે જોઈએ એટલો એક સદો તારા નામ ઉપર એ નૈધશે.'
આખી રાત ચારે ભાઈબંધોને ઊંઘ ન આવી? અવસર મળ્યો છે તે સોળે કે નોંધાવવો, એ જ વિચાર એમને આવ્યા કર્યો.
ખેડા મહારાજને મત સીધો ને સાદો હતોઃ મણ બે મણ સોનું જ લઈ લેવું, પછી ખટપટ જ નહિ, વેચવા કરવાની કોઈ માથાકૂટ જ નહિ. પીંજારા ખીમલીને મત હતું કે હમણાં હમણાં દેશમાં ઊથલપાથલ અને અવ્યવસ્થા એટલી છે કે પહેરવાનાં કપડાં જ મળતાં નથી, તે વહાણ ભરીને કપડાં લઈ જવાં–તરત દાન ને મહાપુન્ય થાશે. દૂદા ભગતને મત એ હતું કે માણસને આજે અનાજ
