________________
૧૭૦
જગતશાહ
હતું. ત્યાં બેસીને કાલમુખ આચાર્ય અરનાથે ભયંકર તપ કર્યું હતું, કાળભૈરવની સાધના કરી હતી, ને ત્રિપુરસુંદરીની સ્થાપના કરી હતી.
એ ત્રિપુરસુંદરી કાળાંતરે આશાપુરા થયાં, કાળાન્તરે હર્ષદમાતા થયાં. અંધારેનાં એ કુળદેવી, ઈતિહાસના આદિકાળમાં, વરતુ નદીને કાંઠે, બરડાની છેક દરિયાને મળી જતી ડુંગરધારને માથે ભપકાથી બિરાજ્યાં હતાં. સંધાન વિજયકાળ એમને દુશ્મની નરમાંસના બલિ ચડતા. પરાજયને ટાણે એમને પશુઓના ભાગ ચડતા. સંધારોની કોઈ પણ નાનીમોટી વાત ભેગ અને બલિ વગર અધૂરી જ ગણાતી.
એ ગાધવી બંદરમાં હજાર વર્ષમાં એકવાર શિષ્ટ સંસ્કૃતિએ. જરા ડોકિયું કર્યું હતું. વિક્રમ સંવતના આરંભનાં વરસમાં સેમનાથમાં કનકસેન ચાવડો નામે રાજા થયો. ને ત્યારે ગાધવીના સંધારસંધશિરોમણિ કાળા નાગને એક પુત્રી હતી સોહિણી નામે.
કનકસેન ને રોહિણીનાં લગ્ન થયાં હતાં. થોડા સમયને માટે ગાધવીમાં ચાવડાનું શાસન આવી ગયું. પરંતુ ચાવડા અને સંધારને સંધ લાંબે ના ચાલે. ને જેટલું ચાલે એમાંય ચાવડાઓએ વધારે ખોયું. એને કારણે ચાવડાઓ દરિયામાં લૂંટ કરતા શીખ્યા, દારૂ પીતા શીખ્યા; ને આખરે સંધારામાં દટાઈ ગયા.
અને શેષ સ્મૃતિ આટલી જ રહીઃ સંધારેને સંધનાયક એ ચાવડે સંધાર કહેવાય એટલું જ.
ગાધવી બંદરની નાળમાં ને વરતુ નદીના મુખમાં વહાણે જેવાં નાગ તેવો જ ચાવડે સંઘાર જગડૂને પિતાને ત્યાં લઈ ગયે. અને ત્યાં ચાવડી રાણીને એની મહેમાનગતિ કરવાનું સંપીને ચાવડે સંઘાર ચાલી નીકળે. નીકળતાં પહેલાં એણે જગડૂને વાયદો આપે :
“મારી શરત હું બરાબર પાળીશ. હમણાં પંદર દિવસ તું મારો મહેમાન બનીને રહે. પંદર દિવસ પછી તને વહાણ મળશે, વહાણમાં
