________________
૧૪૯
પિરોટન નથી કરવો ! અત્યારે તે બારાડીના કાંઠાની ઓથ લઈને ભાગવું છે.”
આ હુકમ આપતાં ચાવડા સંધારના મનમાં ભારે ચીડ ચડી, ભારે રોષ ચડ્યો, ભારે નાલેશી લાગી. આજ પહેલાં સંઘારે કોઈ કરતાં કઈ વહાણ સામે પારોઠના શિરોટા ખેંચ્યા ન હતા. પછી ભલે એ ખારવાનું વહાણ હોય, વેપારીના બગલા હોય કે સરકારીરજવાડી આરમાર હોય. અરે, ઈરાન, અજમ, અરબ ને જાવાની આરમાર સામેય કડાં ભીડ્યાં હતાં ને એ આરમારનેય લૂંટી હતી, ડુબાવી હતી.
આજ સુધી તે દરિયાલાલની તવારીખ એક જ: સંઘારનું વહાણ જુએ ને બાજને છાપ જોઈને જેમ પંખી નાસે એમ સામું વહાણ નાસે–પછી ભલે ને એ અજમના શાહનું હોય, અરબ સોદાગરનું હોય કે માબારને સામુરાયનું હોય !
અને આજ સંવારનાં વહાણે પાછાં હઠતાં હતાં ! ને તેય કેની સામે ? કે અજાણી આરમારો સામે. અહીં આ આરમારો આવી કયાંથી ? અરે, કોની છે એ તે કઈ કહો. સંઘારોને નાયક કહેવાય ચાવડો સંઘાર. સદીઓ પહેલાં સોમનાથને ચાવડા રાજવી એક સંઘાર કન્યા સાથે પરણીને એને પોતાની મહારાણી તરીકે સ્થાપવા જેટલે ઉદાર થયું હતું. ત્યારથી સંઘારોને નાયક ચાવડા સંધાર કહેવાય.
આજે તે બારાડી ને નાઘેરના કાંઠા ઉપર ચાવડાઓની ઠકરાતો હતી. વણથલીમાં ચૂડાસમાનું રાજ્ય હતું. હળવદમાં ઝાલા હતા. પાંચાલમાં પરમાર હતા. એમાં ચાવડાઓ સિવાય બીજાઓને તે દરિયે હતું નહિ, ને જેમને હતે એમને એની કિંમત ન હતી. ચાવડાઓ ને સંધારો વચ્ચે એક જમાનામાં હતી એવી ભાઈબંધી આજે હતી નહિ; આજે તે એમની વચ્ચે બાપે માર્યા વેર હતાં. પણ ચાવડાએ
