________________
૧૩૪
જગતશાહ
“વહાણ ! વહાણ! ' ચાવડા અંધારે સાદ દીધે.
એણે આસપાસ નજર કરી. વીસ વહાણે એની પાછળ ચાલ્યાં આવતાં હતાં, ને એમાં એનું સંધાર કટક હતું. હથિયાર-પડિયાર કંથકોટના જામના પગમાં મૂકીને જે કટક રણ અને માટીની વીસ ગાઉની પગડ કરીને ખારીથી પોતાનાં વહાણમાં ચડ્યું હતું એ કટક આ વહાણમાં હતું.
કંથકેટ એને આકડે મધ જેવું લાગ્યું હતું. આમ જુઓ તે ક્યાં દરિયે, ક્યાં દરિયાકાંઠે ને ક્યાં રણને મહોરે-કંથકોટ, પણ લાખિયાર વિયરાના જામ લાખા ધુરારાના કામદાર મોતી શેઠ ને કલ્યાણ શેઠ બેય એની પાસે આવ્યા હતા. ને એમણે આવી વાત કરી હતી ? લાખો ધુરારે લાખિયાર વિયરને. ને લાખિયાર વિયરો એટલે કરછની ઠકરાતમાં મોટું માથું. કંથકેટના જામ રાયેલ ને લાખિયાર વિયરાના લાખા જામ આમ તે બે સગા ભાઈઓ થાય. પણ ગરાસ, ચાસ ને કુટુંબ-કજિયામાં ભાઈ ને કસાઈ વચ્ચે ઝાઝે ફેર નથી પડતો ! એવા આ બે ભાઈ! એમાં લાખા જામને કુંવર રાયેલ જામને હાથે મરાય. મરાય એ વાત સાચી, પણ લાખા જામ કહે કે રાવલે મારા કુંવરને જાણીબૂઝીને માર્યો ને રાયલ જામ કહે કે એ અજાણતાં મૂઓ. એ તે જે હોય તે, પણ એક વાત સાચી કે ત્યારથી લાખો જામ રાયલ જામ સામે કાળઝાળ વેર ભરીને બેઠે હતો. એ રાયેલ જામનાં ગામે બાળા, વસતીને રંજાડતે, એકલદોકલને પીંખી નાંખતો. આમ તે રાયેલ જામે પણ કાંઈ ચૂડીઓ પહેરી નહતી, ને એ પણ લાખિયારને જંપવા દેતે નહોતે.
પણ લાખો જામ કઈ વાતે સમજ જ નથી; એને રાયેલ જામ ઉપરને રેષ હવે તે ભારે દ્વેષનું રૂપ ધરી બેઠ; અને વખત આવે તે એનું કાટલું કાઢી નાખવાના પણ વિચારો એને આવી જતા. પણ આ માટે જે જામ લાખ પિતે જાય તે નાહકને બીજા
