Vardhaman Mahavir Ane Indrabhuti Gautam

SR No.: 022842
Original Sutra Author: N/A
Author: Jitendra B Shah
Publisher: Shrutratnakar
Publication Year: 2007
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 83

અને તેથી કરીને જીવનો મોક્ષ પણ થશે નહીં.” તે સાંભળી વંધ્યે પૂછયું કે‘‘ત્યારે જીવ અને કર્મનો સંબંધ શી રીતે જાણવો ?” ત્યારે ગોઠામાહિલે કહ્યું કે–“જેમ કાંચળી સર્પના શરીરને બહારથી જ સ્પર્શ કરે છે, પણ તેને શરીર સાથે સંબંધ નથી, તેમ કર્મ પણ જીવને સ્પર્શ કરે છે, પરંતુ ક્ષીરનીરની જેમ એકમેક થતા નથી.” તે સાંભળી વંધ્યને શંકા ઉત્પન્ન થઈ, તેથી તેણે સૂરિ પાસે જઈ શંકા પૂછી. ત્યારે સૂરિએ કહ્યું કે-“ગોષ્ઠિમાહિલે અસત્ય કહ્યું છે પરંતુ જેવી વ્યાખ્યા અમે કરી છે એ જ રીતે ગુરુએ પણ કહ્યું છે. જેમ લોઢાના ગોળામાં અગ્નિ એકરૂપ થઈ જાય છે છતાં પાછો તે જુદો પણ પડે છે, તેમ જીવપ્રદેશોની સાથે કર્મ પણ એકરૂપ થાય છે છતાં તે નાશ પણ પામે છે.” ઇત્યાદિક ઘણી યુક્તિઓ વડે સૂરિએ સમજાવી વંધ્યની શંકા દૂર કરી. પછી વધે ગોષ્ઠામાહિલને તે વ્યાખ્યા જણાવી. પણ તેણે તે અંગીકાર કરી નહીં.
એક વાર પ્રત્યાખ્યાન નામના નવમા પૂર્વની વ્યાખ્યામાં ગુરુએ કહ્યું કે- “પ્રાણીઓ (મનુષ્ય) ચારિત્ર લેતી વખતે પ્રાણાતિપાતવિરમણાદિકવ્રતો ત્રિવિધ ત્રિવિધ જાવજીવ અંગીકાર કરવાનાં છે.” તે સાંભળી ગોષ્ઠામાહિલે કહ્યું કે–“પ્રત્યાખ્યાનમાં જાવજીવ શબ્દ બોલવો ન જોઈએ. કેમ કે તેમ બોલવાથી પ્રત્યાખ્યાન અવધિ=મર્યાદાવાળું થયું, તેથી કરીને પરભવની આશંસા પ્રાપ્ત થઈ, અને આશંસા થવાથી વ્રતનો ભંગ થાય છે. તેથી અવધિ વિના જ એટલે યાવજીવ શબ્દ બોલ્યા વિના જ પ્રત્યાખ્યાન કરાવવું. આ પ્રમાણે સાંભળી શંકા ઉત્પન્ન થવાથી વંધ્યમુનિએ સૂરિને પૂછ્યું, ત્યારે તે બોલ્યા કે–“પ્રત્યાખ્યાનમાં કાળનો અવધિ અવશ્ય કરવાનો છે. પોરસી આદિ સર્વ પ્રત્યાખ્યાનો મર્યાદાવાળા જ છે. મર્યાદા સહિત પ્રત્યાખ્યાન કરવાથી પરલોકાદિની આશંસા થતી નથી. કેમકે હું જીવતાં સુધી સાવદ્ય-પાપનું સેવન કરીશ નહીં. એ પ્રમાણે કહેવામાં પરભવની આશંસાના પરિણામ હોતા નથી. અને મરણ પામ્યા પછી તરતમાં તો અવશ્ય અવિરતિ થવાની જ છે, માટે અવધિ સહિત કહેવાથી પ્રત્યાખ્યાનનો ભંગ થતો નથી, પણ અવધિ ન કરીએ તો પરભવમાં પ્રગટ રીતે ભંગ થાય છે.” આ પ્રમાણે દુર્બલિકાપુષ્પમિત્ર આચાર્યનું કથન સર્વ સાધુઓએ માન્ય કર્યું. તથા બીજા આર્ય ફલ્યુરક્ષિત વગેરે