________________
૧૦૨
થતાં અને તેમની વાણી સાંભળતાં કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. તે બધા સાથે ગણધરે ભગવાનની પ્રદક્ષિણા કરી.
પ્રદક્ષિણા કરીને તે સર્વ સાધુઓ કેવળીની પર્ષદા તરફ ચાલ્યા, ત્યારે તેમને ગોતમસ્વામીએ કહ્યું કે- “મુનિઓ ! તમે એ બાજુ ન જાઓ, આમ આવો અને જગદ્ગુરુને વંદના કરો.” તે વખતે ભગવાને ગણધરને કહ્યું કે- “હે ગૌતમ ! કેવળીની આશાતના ન કરો. તે કેવળી થયા છે.” તે સાંભળી ગૌતમ ગણધરે તેમને મિથ્યાદુકૃતપર્વક ખમાવી વિચાર કર્યો કે“હું ગુરુકર્મા હોવાથી આ ભવે મોક્ષપદ પામીશ કે નહીં? આ જીવોને ધન્ય છે કે જેઓને દીક્ષા મેં આપી છતાં પણ તેઓ મારા કરતાં પહેલા તત્કાળ કેવળજ્ઞાન પામ્યા.” આ પ્રમાણે સંતાપ કરતા ગણધરને જગદ્ધત્સલ શ્રી મહાવીરસ્વામીએ કહ્યું-“હે આયુષ્મન્ ! પોતાની લબ્ધિ વડે અષ્ટાપદ પર્વત જનારને અવશ્ય સિદ્ધિ મળે એવું મારું કહેલું વચન દેવોએ તમને સંભળાવેલું તે વચન સત્ય કે અસત્ય ?” ગણધરે કહ્યું–“હે સ્વામી ! આમ વચન સત્ય જ હોય.” પ્રભુ બોલ્યા- “ત્યારે તમે અવૃતિ કેમ કરો છો ? પ્રાણીઓને સુંઠ, દ્વિદલ, ચર્મ અને ઊર્ણાકટ જેવા ચાર પ્રકારના સ્નેહ હોય છે. તેમાં ચિરકાળના પરિચયને લીધે તમારો અમારા ઉપર ઊર્ણાકટ જેવો સ્નેહ વર્તે છે. તેથી કરીને તમને કેવળજ્ઞાન થતું નથી. જે રાગ સ્ત્રી, ધન, પુત્રાદિને વિષે હોય તે રાગ તીર્થકર, ગુરુ અને ધર્મને વિષે હોય તો તે પ્રશસ્ત કહેવાય છે. તો પણ તેવો રાગ યથાખ્યાત ચારિત્રનો પ્રતિબંધ કરનાર છે અને સૂર્ય વિના જેમ દિવસ ન હોય તેમ યથાખ્યાત ચારિત્ર વિના કેવળજ્ઞાન હોતું નથી. તેથી અમારા પરનો રાગ જ્યારે જશે ત્યારે તમને અવશ્ય કેવળજ્ઞાન થશે, અને અહીંથી કાળ કરીને આપણે બંને તુલ્ય જ થઈશું. માટે અવૃતિ ન કરો.” આ પ્રમાણે ગૌતમગણધરને તેમજ બીજા સર્વ મુનિઓને હિતશિક્ષા આપવા માટે ભગવાને આ દ્રુમપત્રક નામનું અધ્યયન કર્યું છે. તેનું પહેલું સૂત્ર આ પ્રમાણે છે
दुमपत्तए पंडुयए जहा, निवडइ राइगणाण अच्चए । एवं मणुयाण जीवियं, समयं गोयम ! मा पमायए ॥१॥