________________
[૧૮૮]
ત્રિભુવનપ્રકાશ મહાવીરદેવ સમગ્ર વિશ્વની માતાના દુઃખમાં કયું બાળક દુઃખી ન હોય ! કેનું અંતર રડતું ન હોય!
રાજગૃહીના લેકે આપસઆઘસમાં વાત કરવા લાગ્યા, પિલા ગોશાલકની ભવિષ્યવાણી-છ માસમાં પરમાત્માના મૃત્યુને કહેતી–સાચી તે નહિ પડે ને? નક્કી ભગવંત છ માસમાં આપણી વચ્ચેથી ચાલ્યા જશે. આપણે નિરાધાર બનીશું. એહ!”
એકદા અય અને સંજ્ય વનમાર્ગેથી જઈ રહ્યા હતા. ત્યાં એક વૃક્ષ નીચે ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડતા નિર્ચસ્થ મુનિને જોયા. બે ય આશ્ચર્યમુગ્ધ થઈ ગયા. | મુનિને આવું છાતફાટ રુદન સંભવે ! શું કઈ ભૂતકાળના સંસારનું સ્મરણ થયું હશે ? શું કઈ સ્વજનના મૃત્યુની વાત સાંભળી હશે? શું શરીરમાં કઈ વેદના થતી હશે ? પણ આમાનું ગમે તે હેય, મુનિને ભૂતકાળના સંસારની સ્મૃતિ તે હિંય જ શેની? સ્વજને શાથે એમને નાનસૂતક શાં? વેદના હસતે મેંએ સહવી જ રહી !
“ચાલ અ! જરા પૂછીએ તે ખરા કે શું દુખે છે?” બે ય મુનિ તરફ ચાલવા લાગ્યા.
મુનિવર કેમ આમ? આટલું બધું રુદન શેનું? શું કેઈ ઉપરના રાગનું આ પરિણામ છે?” ધીરે રહીને સંજયે પૂછયું. કાંઈ અવળું બફાઈ જવાના ભયની કલ્પના કરીને તે મૌન થઈ ગયા. | મુનિ બોલ્યા, “હા ભાઈ! રાગનું જ નહિ, મહારાગનું આ પરિણામ છે.”
હે ! મહારાગ, મુનિને રાગ ન હોય ત્યાં મહારાગની વાત ! આપ શું કહે છે?' સંજ્ય ચક્તિ થઈને પૂછયુ.
“હા ભાઈ, હા, મહારાગ. હું જે બોલું છું તે સભાન અવસ્થામાં જ બેઉં .”
“પણ શેને મહારાગ ? કાંઈ સમજાતું નથી. અમે તે
