________________
૨૫૦ : મ -ગલાગલ કે મારા સુખ માટે તમને દુઃખી બનાવું? શું મને એટલે કાયર ધાર્યું કે સ્ત્રીના વેશે કારાગારમાંથી નાસી છૂટું ? તે તે મારી પ્રજા મારું મેંય ન જુએ અને મને પણ જીવતરમાં રસ ન કહે. સુંદરી, મારી પ્રતિજ્ઞા છે. જઈશ ત્યારે ડંકાની ચોટ પર અવન્તિની બજારે વધીને જઈશ. એટલું વચન આપ, કે એ વેળા હાથ લંબાવું તે તરછોડશો ના!”
“સ્ત્રી જેને પિતાનું જીવન સમર્પણ કરે છે એને માટે પછી એ કંઈ કહેતાં કંઈ કરતાં પાછા ડગ ભરતી નથી; ભલે પછી સમસ્ત સંસાર એને દ્વેષી બની રહે.”
વાસવદત્તાના કાન પર આ વખતે બહારથી કંઈ અવાજ આવવા લાગ્યા. વત્સરાજના કાન પણ ચમક્યા. ભારે ચિત્કાર, હોહા ને બૂમાબૂમ સંભળાતી હતી. ભડભડ દરવાજા બંધ થવાના ને ભાલા ફેંકાવાના અવાજ આવતા હતા. વાસવદત્તા બહાર નીકળી. પહેરેગીરો વત્સરાજને જલદી કારાગાર તરફ દેરી ગયા.
હહ વધતી જ જતી હતી. થડી વારમાં સ્પષ્ટ અવાજો આવવા લાગ્યા.
“રાજહસ્તી અનલગિરિ ગાંકે થઈ ગયો છે. ઘરને તેડી પાડત, બગીચાઓને ઉજજડ કરતે, વન વેડત, જે હાથમાં આવે એનું સત્યાનાશ વાળ એ વાવંટળની ઝડપે ઘૂમી રહ્યો છે. એને કાબૂમાં લેવા માટેની સર્વ કરામતો વ્યર્થ થઈ છે. ગજપાલકો ને વનપાલકે હિંમત કરવા ગયા તે જીવના ગયા છે.”
૨, ભર્યું અતિ ઉજજડ થઈ ગયું હતું. ઘર, હવેલી.
