________________
~~
~
૨૪૦ : મત્સ્ય–ગલાગલ
કેવી રસભરી ને અલંકાર યુક્ત વાણી!” વાસવદત્તા ધીરેથી બોલી, ને બુદ્ધિનું માપ કાઢવા એ અન્યક્તિ વદી, “કુદરત પણ કેવી કઠેર છે, કે કેયલને કાળી કરી !'
કુંવરી, કેયલને કાળી ન કરી હતી તે, પ્રજા એને રૂપાળી દેખી પાંજરે પૂરત! પોપટની જેમ, એ પણ પાંજરે પુરાયેલી પારકું ભર્યું ભણત અને અંતરના રસટહુકા વિસરી જાત ”
ઉપાધ્યાયજી, ઉત્તમ છે આપનો ઉત્તર. હવે હું આપની પાસેથી વણું શીખવા માગું છું, થોડું થોડું ગીત પણ સાંભળ્યું છે કે વત્સરાજ ઉદયન વીણાવાદક તરીકે પ્રખ્યાત છે. કહેવાય છે, કે જ્યારે એ હસ્તિકાન્ત વિષ્ણુ વગાડે ત્યારે હાથી ચારે ચરતા થંભી જાય છે.”
શા માટે નહિ? મા હાલરડાં ગાય ત્યારે બાળક જપી જતું નથી! કુંવરી, સ્વર આપનાર અંતરમાં સનેહ પણ જગાવ રહે. અંતરની સ્નિગ્ધતા વગર રવરમાં માધુરી ન જામે. વીણા વણને વાદક, ને તેને શ્રોતા ત્રણે એકાકાર બનવાં જોઈએ. સંસારના સંતાપ, દેહનાં દુઃખ, આશાના ઝંઝાવાત બધાં ત્યાં જંપી જાય તે જ દિવ્ય ગાન નીકળે! ગીત, શબ્દ, તાલ, લય, સંગીત, ભાવ બધું શ્વાસોશ્વાસમાં વણાઈ જવું ઘટે, બાલે! રજકણ માત્ર એમાં રણકાર કરતું હોય. પૃથ્વી, પાણું ને ગગન-સર્વકાળ–સર્વદિશા વિસરાઈ જાય. સેહને નાદ માત્ર ત્યાં ગુંજ્યા કરે.”
યથાર્થ વચન છે આપનાં, ઉપાધ્યાયજી!' વાસવદત્તા આ કઢી ગાયકની રસછટા પર મુગ્ધ બનતી ચાલી હતી.
