________________
૧૬૨ : મજ્ય-ગલગલ ગરિથસિ! જન્મભૂમિ વત્સદેશની સેવા કરતાં, એના પ્રતાપી રાજવી અને રાણીની વફાદારી ખાતર ગમે તેવાં હીન કૃત્ય કરતાં સ્વર્ગને બદલે નરક મળે તે પણ આ હા અચકાશે નહિ!
અલબત્ત, ધર્મશાસ્ત્રીઓ તે કહેતા હતા કે રણભૂમિ ઉપર મરનાર હરકોઈ માટે સ્વર્ગનાં દ્વાર ખુલ્લાં હોય છે, ને સ્વર્ગની સુંદરીઓ સ્વાગતે હાજર હોય છે. આટઆટલી સગવડે હય, પછી કેણ નામર્દ પાછો હઠે ! વત્સદેશના આ જુવાન એ વંટેળ જમાવવાની યેજનામાં હતા કે જેમાં અવનિનું સ્ત્રી કે બાળક પણ ભરખાઈ જાય. શત્રુનું નામનિશાન ન રહે. ભગવાન મહાવીરનાં અનુયાયી સતી રાણું મૃગાવતી આ શૌર્ય ને આ સ્વાર્પણભાવ જોઈ ખુશ ખુશ થઈ રહ્યાં હતાં. પતિના મૃત્યુનો શોક આ વેરભાવનાની જ્વલંત આગમાં ઠંડો થઈ ગયે હતે.
મંત્રીરાજ યુગધર પણ એવી એવી યુકિતએ શેાધી ૨હ્યા છે, કે વાતવાતમાં શત્રુના સૈન્યનું ધનોતપનોત નીકળી જાય. માર્ગનાં ખેતરોમાં કે અન્ય ઉગાડાય છે. નવામાં ધારીએ તે પળે હલાહલ ભેળવી શકાય–તેની યેજના વિચારાય છે. એકાએક દવ લગાડી શકાય તેવાં અરણ કાષ્ટનાં થો જાય છે. રૂપાભરી વિષકન્યાઓ માર્ગનાં ઉદ્યાનમાં આશ્રમ બાંધીને રહે છે. શત્રુનાં વધુ માથાં ઉતારી લાવનારને ઈનામની જાહેરાત થાય છે. કીડની દયા જાણનારાં સતી રાણી યુદ્ધની હિંસાને અનિવાર્ય લેખતાં હતાં. આમ કૌશાંબીમાં આ રણરંગ ઉત્સવ ચાલી રહ્યો હતે.
