________________
કેટલાક અતિહાસિક શિલાલેખ પૂર્ણસિંહના પુત્ર પેથડનું નામ છે. આ બન્ને લેખે તથા ડે. પંડ્યા અભ્યાસગૃહમાંના લેખેના અક્ષરે અભુત રીતે મળતા આવે છે અને એક જ સલાટના હાથે એક જ વખતે કેતરાયા હેય એમ જણાઈ આવે છે. આટલા ઉપરથી આપણે સહજ અનુમાન ખેંચી શકીશું કે ડો. પંડ્યા અભ્યાસગૃહમાંની ખુશી તથા કાળકા માતાના મંદિરમાંના ઉપયુક્ત બે સ્તંભે એક કાળે વરતુપાલ-તેજપાલના પાટણમાંના વિશાળ મહાલયના હોવા જોઈએ. એ મહાલયના જુદા જુદા રતંભ ઉપર એ મંત્રીઓએ પોતાના પૂર્વજોની ટૂંક પ્રશસ્તિઓ તથા હયાત વ્યક્તિઓનાં નામ કોતરાવ્યાં હશે. અને આપેલા ત્રણે લેખના આરંભે સં. ૧૨૮૪ ની સાલ છે, તે ઉપરથી મહાલય પણ એજ સાલમાં બંધાયે હશે. ગુજરાતનાં એતિહાસિક ખંડેરેમાં અનેક રથળે પત્થરો ઉપર આપણે વ્યક્તિઓના નામ કોતરેલાં જોઈએ છીએ. મકાનમાં કુટુંબીજનોનાં નામ કોતરવાની પ્રથા તે કાળે પ્રચલિત હોવી જોઈએ-અને તેમાંયે વસ્તુપાલને તે પિતાનાં સ્વજનોને શિલાલેખે અને મૂર્તિઓ દ્વારા ચિરંજીવ બનાવવાને રીતસર શોખ હતો, એમ આબુ ઉપર તેણે કોતરાવેલી પ્રશસ્તિઓ અને પ્રતિષ્ઠિત કરાવેલી મૂતિઓ ઉપરથી જણાઈ આવે છે.
સોમના શિલાલેખમાંના ત્રણ કે પૈકી પહેલો શ્લેક ડાક પાઠફેર સાથે ઉદયપ્રભસૂરિકૃત “સુકૃતકીર્તાિકલ્લોલિની'માં મળે છે. બાકીના બે શ્લેકે પણ કોઈ કાવ્ય અગર પ્રશસ્તિમાંથી લેવામાં આવ્યા હશે, એમ લાગે છે, પરંતુ ક્યી પ્રશસ્તિ અગર કાવ્યમાંથી તે લેવાયા હશે, એ હજી જાણું શકાયું નથી. ૧. જુઓ
मल्लदेवसचिवस्य नन्दनः पूर्णसिंह इति लीलुकासुतः ।
तस्य नंदति सुतोऽयमद्दलणादोवभूः सुकृतवेश्म पेथडः ॥ –આબુ ઉપર લવસહીની પ્રશસ્તિ, શ્લોક ૫૮ (પ્રા. જે. લે. સં., પૃ. ૮૩)
૨. ઉદયપ્રભસૂરિ એ વસ્તુપાલના ગુરુ વિજયસેનસૂરિના શિષ્ય હતા. તેમનું “સુતકીર્તિકાલિની' કાવ્ય વસ્તુપાલ-તેજપાલનાં સત્કૃત્યની પ્રશસ્તિ
