________________
વસ્તુપાલનું વિદ્યામંડળ
कवीन्द्रश्च मुनीन्द्रश्च नरचन्द्रो जयस्ययम् । प्रशस्तिर्यस्य काव्येषु संकान्ता हृदयादिव ॥
૨૧
—કાર્તિકૌમુદી
આ નરચન્દ્રસૂરિ હષપુરીય ગચ્છના દેવપ્રભસૂરિના શિષ્ય હતા. વસ્તુપાલ સાથે તથા વિજયસેનસૂરિ અને તેમના શિષ્યમડળ સાથે તેઓના ગાઢ સંબંધ હતા. તેઓ વસ્તુપાલની સંધયાત્રાઓમાં અનેક વાર ગયા હતા. એક વાર વસ્તુપાલે તેમને હાથ જોડીને વિનંતી કરી કે “ આપે મારા મસ્તક ઉપર હાથ મૂકયેા તેના પ્રભાવથી હું અતિદુભ એવું સંધાધિપત્ય પામ્યા; સેકડા ધમસ્થાના મેં બનાવ્યાં તથા દાન ર્યાં, પણ હવે જૈન શાસનની કથાએ સાંભળવાની મારા મનમાં ઉત્કંઠા છે.” વસ્તુપાલની આ અભ્યર્થનાથી નરચન્દ્રસૂરિએ ૧૫ તરગા માં કથારત્નાકર નામના ગ્રન્થ રચ્યા. આ ગ્રન્થમાં અનેક ધમ કથાઓને! સંગ્રહ કરવામાં આવ્યેા છે.
આ ઉપરાંત નરચન્દ્રસૂરિએ મુરારિષ્કૃત અનરાધવ નાટક અને શ્રીધરકૃત ન્યાયકન્દલી ઉપર ટીકાઓ લખી છે. તેમણે રચેલા જ્યેાતિઃસાર નામને જ્યાતિષગ્રન્થ નારચંદ્ર જ્યેાતિઃસાર તરીકે ઓળખાય છે. આ ઉપરાંત, સટીક જન્મસમુદ્ર, જ્યાતિષપ્રશ્ન ચતુર્વિંશિકા તથા પ્રશ્નશતક એ જ્યાતિષના ગ્રન્થા તેમણે રચ્યા છે, તે ઉપરથી જ્યાતિષના તેઓ સારા વિદ્વાન હતા એમ માલૂમ પડે છે. પ્રાકૃતપ્રખેાધ નામે પ્રાકૃત વ્યાકરણ તથા ચતુર્વિંશતિ જિનસ્તોત્ર નામનું સ્તોત્ર તેમણે રચ્યું છે. ઉપર્યુ ક્ત ઉદયપ્રભસૂરિના ધર્માભ્યુદય કાવ્યનું તથા પેાતાના ગુરુ દેવપ્રભસૂરિના પાંડવરિત મહાકાવ્યનું સંશાધન તેમણે કર્યુ હતું. ૨૬ શ્લોકની એક વસ્તુપાલપ્રશસ્તિ પણ તેમણે રચેલી મળે છે. ગિરનાર ઉપરના વસ્તુપાલના પ્રશસ્તિલેખા પૈકી એ નરચન્દ્રસૂરિએ રચેલા છે. તેમનાં કેટલાંક સુભાષિતા અને સ્તુતિકાબ્યા પ્રબન્ધામાં સચવાયેલાં છે.
