________________
૭૬
* 200000॰ ?'
છેલ્લે જ્યાં કૃતાન્તવદને એ વાત પણ કહી કે, આટલું બોલીને શ્રીમતી સીતાજી મૂર્છા પામી પડી ગયાં અને પછી બોલ્યા કે, ‘મારા વિના શ્રી રામ શી રીતે જીવશે ? અરે રે ? હું તો હણાઈ ગઈ છું.'
કૃતાન્તવદને આ બધી વાતો એવી અસરકારક રીતે કહી છે, કે જેથી દોષદૂષિત હૃદય પ્રાય: ભેદાય વિના રહે જ નહિ એ વાત આપણે વિચારી આવ્યા છીએ અને અહીં તેનો સાક્ષાત્કાર થાય છે. આ રીતે તે અવસરે કૃતાન્તવદન સેનાપતિના મુખેથી શ્રીમતી સીતાજીએ કહેવડાવેલી વાતોને સાંભળતાની સાથે જ શ્રીરામચંદ્રજી એકદમ મૂર્છા ખાઈને ભૂમિ પર પટકાઈ પડયા. શ્રીરામચંદ્રજી એ રીતે પટકાઈ પડતાં, શ્રી લક્ષ્મણજી સંભ્રમથી દોડી આવ્યા અને ચંદનજળથી શ્રી રામચંદ્રજીને સીંચવા લાગ્યા. એથી શ્રીરામચંદ્રજી કાંઈક સચેત બન્યાં, બેઠા થયાં અને એવો વિલાપ કરવા લાગ્યા કે
‘તે મહાસતી શ્રીમતી સીતા કયાં છે ? ખેદની વાત છે કે લુચ્ચા લોકાનાં વચનોથી મેં એ મહાસતીને સદાને માટે તજી દીધી !'
અવસરના જાણ શ્રીલક્ષ્મણજીનું સૂચન
શ્રીરામચંદ્રજીને આ રીતે વિલાપ કરતા જોઈને અને સાંભળીને, શ્રીલક્ષ્મણજીને લાગ્યું કે, ઘણી જ સુંદર તક હાથમાં આવી છે. શ્રીલક્ષ્મણજી તો શ્રીમતી સીતાજીનો આ રીતે ત્યાગ કરવામાં વડીલ ભાઈ ભૂલ કરે છે એમ પહેલેથી જ માનતાં હતાં અને એથી જ તેમણે શ્રીમતી સીતાજીનો ત્યાગ નહિ કરવાની પગે પડીને પણ આજીજી કરી હતી. તે વખતે તો શ્રીરામચંદ્રજીએ એ વિષે એક પણ અક્ષર નહિ બોલવાની શ્રી લક્ષ્મણને આજ્ઞા ફરમાવી દીધી હતી અને એ મનાઈથી રડતાં રડતાં મોઢું ઢાંકીને શ્રી લક્ષ્મણજીને ચાલ્યા વું પડયું હતું; છતાં એ અવગણનાને નહિ ગણકારતાં, શ્રી લક્ષ્મણજી આવેલી તકનો લાભ લેવાનો પ્રયત્ન કરે છે. શ્રીરામચંદ્રજીને એ કહે છે કે ‘સ્વામિત્!
