________________
બનવાનું જ હોવું જોઈએ, પણ વીતરાગ કાંઈ એમને એમ થોડા જ બની જવાશે ? વીતરાગ બનવા માટે જરૂરી પ્રવૃત્તિ તો આચરવી પડશે ને? વીતરાગ બનવા માટે જરૂરી પ્રવૃત્તિ પ્રશસ્ત રાગ-દ્વેષ કેળવ્યા વિના આચરી શકાવાની નથી. અપ્રશસ્ત રાગ દ્વેષ એ અવગુણનું મૂળ છે. અને પ્રશસ્ત રાગ-દ્વેષ એ સગુણનું મૂળ છે. અપ્રશસ્ત રાગ દ્વેષ આત્માને સંસારમાં રખડાવે છે, જ્યારે પ્રશસ્ત રાગદ્વેષ તો આત્માને મુક્તિની નિટમાં જ લઈ જાય છે. જેમ અક્રિય સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવા માટે સન્ક્રિયાઓને આચરવી જરૂરી છે, અયોગી સ્વરૂપે પ્રાપ્ત કરવાને માટે યોગોનો સદુપયોગ કરવો એ આવશ્યક છે અને નિવૃત્તિને સાધવાને માટે સપ્રવૃત્તિમાં યોજાવું એ આવશ્યક છે, તેમ રાગ અને દ્વેષથી સર્વથા મુક્ત બનવાને માટે, રાગ અને દ્વેષને પ્રશસ્ત બનાવવા શું એ પણ આવશ્યક છે. રાગ દ્વેષ છે તો ખરાબ જ. જરૂર માત્ર એને અપ્રશસ્ત નહિ રહેવા દેતાં પ્રશસ્ત બનાવવાની છે. એ વિના મુક્તિની કામના ફળવાની નથી. આથી ધર્મી આત્માઓ એ ધર્મના સાધનોની પ્રત્યે દ્રઢ રાગ કેળવવાનો પ્રયત્ન કરવો, એ પણ લ્યાણપ્રદ હોવાના ? કારણે જરૂરી છે.
અર્થીપણું સાચું આવે તો શું અસાધ્ય છે ? ધર્મના સાધનોની પ્રત્યે દઢ રાગ કેળવાય, તો ધર્મની આરાધના ઘણી સુલભ બની જાય. ધર્મરાગની પ્રબળતા, આત્માને ધર્મની આરાધનામાં પ્રબલ બનાવ્યા વિના રહેતી નથી. શત્રુઘ્નને મથુરાનો મોહ હતો, તો તેણે મથુરા માટે પ્રાણના જોખમવાળુ પણ યુદ્ધ કર્યું અને ભાગ્ય હતું તો જીત્યો. દુનિયાના જીવો દુન્યવી સાહાબી આદિને માટે પ્રાણના જોખમો ખેડે છે, તો સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ સ્વપરના કલ્યાણને માટે અવસરે પ્રાણના પણ જોખમો ખેડે, તેમાં આશ્ચર્ય શું છે ? જેને જેનું અર્થીપણું, તે તેને માટે શું ન કરે ? અર્થી સમર્થ બને અને લાયકાત મેળવે તો અસાધ્ય શું છે ? પણ વાંધો જ અર્થીપણામાં છે. આત્માના મોક્ષની જેવી જોઈએ તેવી લગની લાગતી નથી, એટલે મોક્ષ પમાડવાનું સામર્થ્ય ધરાવતી પણ જે પ્રવૃત્તિઓ થાય છે. તેમાં ૭૯
શત્રુનને મથુરાનો આગ્રહ તે માટે ?.....
இல்லை இல்லை இல்லை இல்லை இது